هویت و معنا بخشی به فضا با سازوکارهای متعددی انجام می‌شود که نام‌گذاری و بازنام گذاری یکی از آن‌هاست. نام‌گذاری‌ها و بازنام‌گذاری‌ها بیش از هر چیز تابع قدرت و از طرفی تحولات اجتماعی و سیاسی هستند. این مقاله تحولات بازنمایی نام‌گذاری‌ها و بازنام‌گذاری‌های معابر و اماکن شهر تهران را در آیینه مطبوعات در طول یک سده مورد بررسی قرار داده‌است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی تمام شماره‌های چاپ‌شدۀ روزنامۀ اطلاعات در سده اخیر جمع‌آوری، طبقه‌بندی و تحلیل‌محتوا شده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان‌دهنده این است که طی صد سال اخیر نام‌هایی با گرایش سیاسی بیشترین فراوانی را داشتند به شکلی که نام شخصیت‌ها یا وقایع سیاسی بعد از تغییرات ساختاری، به سرعت آماج حمله قرار گرفته است و ایدئولوژی وقت خواهان تحریم هویت نظام گذشته و روی‌کارآوردن هویتی جدید است که این را با بذل توجه به برخی از نام‌ها و محو نام‌های ناهمسو با خود نشان می‌دهد. پیش از انقلاب اسلامی سلطنت پهلوی در نیم قرن، سعی داشت تا نامگذاری‌ها را با عطف به شکوه ایران باستان و شعرای نامدار ایران مورد توجه قرار دهد؛ بنا براین توجه به گرایش باستانی، شعرا و سیاسی در دستورکار حکومت پهلوی قرار گرفت. در مقابل جمهوری اسلامی در چند دهه اخیر با نفی نظام شاهنشاهی و بذل توجه بیشتر به تاریخ اسلامی ایران و نه دوران باستان، جایگاه فرهنگ اسلامی را احیا کند و از طرفی گرایش سیاسی همسو با خود و همچنین شهدا را با قدرت هر چه بیشتر مورد توجه قرار داده است.

کلمات کلیدی