یکی از مباحث پرمناقشه عرفان اسلامی، متصور شدن قدرت کرامت‌گونه برای شیوخ متصوفه است که قرابت معنایی و محتوایی زیادی به معجزه دارد. با این تفاوت که معجزه مخصوص پیامبران و کرامت، کارهای خارق‌العاده اولیاء‌الله است. با سازمان یافتن طریقت‌ها در میانه‌های قرن پنجم هجری و ضعف شدید حکومت سلجوقی بعد از شکست سنجر (م.552 ه.ق) از غزان و فروپاشی اوضاع اجتماعی و سیاسی، کرامت مدلولی متفاوت یافت و به کارهای فوق‌بشری مرشد طریقت اشاره می‌کرد. پیر و مراد دیگر تنها یک شخص روحانی صرف نیست؛ بلکه به مانند قهرمانان اسطوره‌ای با قدرت الهی تصویر می‌شود که نظم و قوانین الهی حاکم بر طبیعت را می‌شکند. کرامات مسیر سفر سالک را به مانند سفر قهرمان اسطوره‌ها ترسیم می‌سازد که شیخ از مسیر بسیار سخت و صعبی گذر کرده است تا توانسته به چنین قدرت مافوق‌انسانی دست یابد و از ثمرات آن، مریدان و حامیانش را مستفیض کند. نظریه «تک اسطوره» جوزف کمبل، انطباق زیادی با مسیر سفر روحانی سالک دارد. در این مقاله با گردآوری منابع مکتوب عرفانی و تاریخی مربوط به سیر حرکت عارف تا رسیدن به کمال و با تطبیق آن مفاهیم با سه مرحله «جدایی»، «تشرف» و «بازگشت» نظریه کمبل به این نتیجه می‌توان رسید که هدف از خلق کرامات، ساخت چهره‌ای اسطوره‌ای از عرفا است تا آنکه آنان را به‌عنوان قهرمانان مذهبی عصر جدید معرفی کنند.

کلمات کلیدی