عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی گفت: خیام از بطلان بعضی باورها می‌گوید و گوشه چشمی هم به فرهنگ ایران باستان دارد. عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی گفت: خیام از بطلان بعضی باورها می‌گوید و گوشه چشمی هم به فرهنگ ایران باستان دارد. دکتر ابوالقاسم قوام در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در خراسان رضوی، درباره نگاه خیام به انسان اظهار کرد: در رباعیات خیام، انسان موجودی دارای زندگی تکرارناپذیر و عمر و فرصت محدود است که این فرصت محدود را باید غنیمت بشمرد و عمر خویش را باید به شادمانی بگذارند و از آن بهره ببرد. او ادامه داد: بعد فکری دیگری که با آن مواجه هستیم، در رسائل فلسفی خیام هست که نگاه متفاوت‌تری دارد و درحقیقت در رباعیات بیش‌تر نگاه انسان‌شناسی متأثر از ایران باستان را می‌بینیم؛ ولی در رسائل نگاه بیش‌تر مبتنی بر باورهای دوره‌ی بعد از اسلام است و به نظر من، در رباعیات جلوه‌ا‌ی از عرفان خیام نیست؛ مگر این‌که بخواهیم چیزی را به خیام بچشانیم؛ وگرنه بعد فلسفی دارد، ولی بعد عرفانی ندارد. عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی درباره تفاوت‌های موجود بین فلسفه خیام و دیگر شاعران عنوان کرد: نگاه فلسفی در رباعیات اصیل و منسوب به خیام، نگاهی فلسفی و نوعی باور با شک و تردید است که خیلی مطلق‌نگر نیست که این نگاه با دیدهای فلاسفه‌ی بزرگ غربی و حتا با حرکت‌ها و جریان‌های فلسفی جدید غرب قابل مقایسه است، به بیان دیگر، در دید فلسفی‌اش مطلق‌نگری نیست و این شک را که بنیاد علمی تحولات غرب قرار گرفته است، در نگرش و فلسفه خیام می‌بینیم. او در ادامه گفت: حال بحث اغتنام فرصت، محدود بودن به حیات و هستی و ‌ترغیب انسان به شادی و خوشحالی، ‌از رگه‌های موجود دیگر در ایران باستان است که حتا در فرهنگ اسلامی و در نگاه ‌عرفا نیز هست؛ ولی در حقیقت از آن سوء برداشت شده و در واقع پوچ‌گرایی نیست. قوام افزود: بهترین بعد خیام در رسائل فلسفی اوست که یک فیلسوف کاملا موحد، مبتنی بر باورهای فلسفی و فلسفه‌ی توحیدی است و در واقع آن‌جا باید خیام را جست‌وجو کرد؛ رباعیات یک تابلو هنری است که ناشی از مجموعه‌ی نزاع‌های فکری و فرقه‌‌یی روزگار خیام بوده و با برگیری از این نزاع‌های گوناگونی که به لحاظ فکری و فلسفی در روزگار خیام شایع بوده، شکل گرفته است. او با اشاره به برداشت‌های اشتباه غرب از رباعیات خیام تصریح کرد: بعضی از نگرش‌هایی که وقتی بحث محدودیت و پایان‌پذیری عمر مطرح است، گاهی مشابه تفکرات پوچ‌انگارانه‌ی غربی است؛ ولی بحث خیام هیچ و پوچ بودن زندگی نیست. در واقع خیام می‌گوید زندگی محدود است و به این دلیل مغتنم و ارزشمند است. دکتر قوام ادامه داد: همیشه آن‌چه را که در حد نامحدود از آن در اختیار داریم، دیگر ارزش زیادی برایش قائل نیستیم، در این‌جاست که غربی‌ها به پوچی زندگی می‌رسند و این‌جا آن‌قدر ارزش حیات از نگرش خیام زیاد است که با هیچ چیز نمی‌شود آن را مقایسه کرد؛ این سوء برداشت‌ها به نوعی محصول پاره‌ای از رگه‌های مشابهی است که اگر نگاه دقیقی به آن بشود، فرق‌های زیادی در کنار تشابهات وجود دارد. وی همچنین گفت: در غرب با رباعیات خیام برخورد ظاهربینانه‌ای شده است و زمانی‌که برخورد این‌گونه باشد، چیزی جز همان پوچ‌انگاری حاصل نمی‌شو؛ علاوه بر این، خیام سخنش بسیار ژرف‌تر از حد پوچ‌انگاری حیات و هستی است و برای این سخن آن‌قدر حیات و هستی و زندگی محدود انسان ارزشمند است که نمی‌شود آن را فروخت و خیام از ارزش بیش از حد آن است که به این‌جا می‌رسد و این رگه‌های مشابه نباید انسان‌ها را به اشتباه بیندازد که در واقع بعضی افراد هم در غرب و هم در شرق دچار این اشتباه شده‌اند.

کلمات کلیدی