خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاه است که به دلیل تغییرات اقلیم در سالهای آتی باعث کاهش بیشتری در رشد و عملکرد محصولات زراعی خواهد شد. نخود در غالب مناطق به صورت دیم کشتشده و ارزیابی تنوع ژنوتیپهای آن در برابر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد برای افزایش عملکرد مهم است. در این مطالعه، 40 ژنوتیپ نخود دسی تحت شرایط تنش خشکی در مرحله جوانه زنی و پساجوانه زنی در بستر ترکیبی ماسه پرلیت بررسی شدند. در آزمایش اول طول و وزن خشک ریشه چه بعد از سه و شش روز -تحت دو تیمار تنش خشکی ) 10 % WHC ( و تیمار بدون تنش ) 40 % WHC ( مقایسه شد. با انجام PCA و کلاستر، ژنوتیپها به سه دسته متحمل، نیمه متحمل و حساس به خشکی در پساجوانه زنی تقسیم بندی شدند. در آزمایش دوم، ژنوتیپهای منتخب متحمل به خشکی MCC34 و MCC212 و منتخب حساس به خشکی MCC205 و MCC634 تحت شرایط کمبود رطوبت برای جوانه زنی و رشد بعدی برای بررسی پاسخ های بیوشیمیایی بررسی شدند. نتایج نشان داد رفتار ژنوتیپها در این مراحل در برابر خشکی ازنظر بیوشیمیایی با پاسخهای متنوعی همراه بود به طوریکه ازنظر میزان پرولین، مالون دی آلدئید و سوپراکسید دیسموتاز تولیدشده در مراحل مختلف تنش متفاوت عمل کردند ولی میزان کاتالاز در هر دو ژنوتیپ متحمل به خشکی شدیداً افزایش یافت. این افزایش در ژنوتیپ MCC212 بیش از چهار برابر و در ژنوتیپ MCC34 تقریباً سه برابر بود. به نظر میرسد بررسی پاسخهای رشدی و بیوشیمیایی در مراحل اولیه نمو گیاه بتواند برای به گزینی ژنوتیپهای امیدبخش متحمل به خشکی مؤثر باشد. بااین حال، بررسی های دقیق بعدی این ژنوتیپ های متحمل وحساس در شرایط کنترل شده و مزرعه ای می تواند در تحلیل فرایندهای تحمل به خشکی در مراحل مختلف رشد و نمو گیاه و نیز یافتن شاخص های مطمئن به منظور گزینش ژنوتیپها برای تحمل به خشکی مؤثر باشد.

کلمات کلیدی