انرژی و الگوی مصرف آن ازجمله موضوعات اساسی مرتبط با توسعه‏ پایدار است. در یک شهر، بخش مهمی ازتفاوت در الگوی مصرف انرژی را فرم‏ شهر و ویژگهای مکانی آن تبیین می‏ کند. براین اساس، مطالعه حاضر درصدد است با تکیه بر روشهای تحلیل فضایی، الگوی مصرف گاز در بخش خانگی شهر بیرجند را مورد سنجش قرار دهد. مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی و متغیرهای تحقیق شامل: مصرف انرژی، جمعیت، کیفیت‏ ابنیه، قدمت‏ بنا، وسعت قطعات، نمای‏ ساختمان و فرم شهری می‏ باشد. محدوده مورد مطالعه نیز شامل 5353 قطعه مسکونی، در 5 محله شهر بیرجند با ویژگیهای متفاوت کالبدی، اجتماعی-اقتصادی است. درگام اول پس از جمع‏ آوری داده‏ های مرتبط با مصرف گاز به‏ تفکیک واحدهای مسکونی، اقدام به تشکیل پایگاه‏ اطلاعات‏ مکانی درمحیط ArcGisگردید. همچنین در این پایگاه ویژگیهای کالبدی هر قطعه نیز جمع آوری شد. در ادامه با بهره‏ گیری از روشهای آمارکلاسیک (ضریب همبستگی، تحلیل واریانس وآنتروپی‏ شانون) و روشهای آمار فضایی(نظیر مدلهای تراکمی، موران‏ دوطرفه وخودهمبستگی فضایی)، اقدام به تحلیل یافته‌ها شد. نتایج نشان داد که مصرف انرژی با متغیرهای قدمت‏ بنا، جمعیت و کیفیت ابنیه رابطه معکوس و با ضریب آنتروپی رابطه مستقیم دارد. این بدان معنی است که بافتهای نوساز، علاوه بر عمر کم و تراکم کمتر جمعیت، نتوانسته‏ اند در کاهش مصرف انرژی اثرگذار باشند. دردیگر سو بافتهای ارگانیک با وجود جمعیت بالا، میزان‏ کمتری از مصرف انرژی را نشان می‏دهند. این موضوع ضرورت توجه به فرایندهای نوسازی بافت و اثرگذاری آن بر مصرف انرژی را در مقایسه با بافت های با قدمت بالاتر نشان می‏دهد. از سوی دیگر مبین آن است که توجه به الگوهای مکانی مصرف، از جمله نکات کلیدی در اصلاح الگوی مصرف انرژی خواهد بود.

کلمات کلیدی