برخی از ابعاد سفر مهم شیخ صدوق به نیشابور در سال 367 هجری که بـه اقامـت او در این شهر و برگزاری مجالس املا حدیث بهمدت بیش از یک سـال انجامیـد، کمتـر مدنظر پژوهشگران قرار گرفته است. سفری که با نفوذ روبهرشد متصوفه در این شـهر و ادامة بحران عقیدتی شیعیان بهواسطة غیبت کبری مقارن بود و کوشـش شـیخ بـرای انسجامبخشی به عقاید آنان را بهدنبال داشت. این فرضیه که شـیخ صـدوق در ضـمن برگزاری مجالس عمومی املا خـود در نهـان، بـه جلـوگیری از گـسترش تـصوف در نیشابور نیز توجهی ویژه داشته است، این پرسش را ایجاد میکند که با توجه بـه مـتن کتاب الامالی، شیخ صدوق چگونه به حاشیهرانی متصوفه در نیـشابور پرداختـه اسـت. دستاورد این پژوهشِ متنمحورِ توصیفیتحلیلی آن است که شیخ صدوق حاشـیهرانـی جریان تصوف و جلوگیری از گسترش آن در نیشابور را با برجستهسازی انگـارههـای شیعی «جایگاه و منزلت ائمه(ع)» و «التزام ایمان با عمل» در مقابل انگارههـای صـوفیِ «امکان انجام کرامت توسط بزرگان صوفی» و «التزام به آداب سلوک» و نیز اسـتفاده از قالبهای داستانی در نقل روایات به انجام رساند. او با گزینش روایات و ایجاد انگارة «آنها هم مانند ما هستند»، امکان حضور اولیة متمایلان به تصوف در مجالس خـود را افزایش داد. ضمن آنکه با روایت گستردة مصادیق انگارههـای شـیعی، امکـان مقایـسة آنها با انگارههای صوفی و ایجاد انگارة «ما بهتر از آنها هستیم»، در اذهـان مخاطبـان شیعه و انگارة «آنها بهتر از ما هستند» را در تأملات مخاطبان عام فراهم کرد.

کلمات کلیدی