نیروی‌های نظامی از مهم‌ترین ارکان دفاعی هر کشور به‌شمار می‌آیند و حکومت‌ها اغلب برای نیروی نظامی مطلوب مدنظر خویش، شاخص‌هایی را در نظر می گیرند. حضرت امام خمینی (ره) در چارچوب «مدیریت دفاعی» جنگ و در طول دوران دفاع مقدس، دیدگا‌ه‌ها و نظرات مختلفی را مطرح کردند. ویژگی‌ها و شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب یکی از مهم‌ترین ‌زمینه‌ها و ابعادی است که حضرت امام در طول دوران دفاع مقدس به آن توجه داشتند. این پژوهش ‌به‌دنبال بررسی و احصاء مهم‌ترین مفاهیم و راهبردهای دفاعی حضرت امام در مولفه «شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب» در دوره دفاع مقدس است. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی (کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. ‌یافته‌های پژوهش نشان می دهد که از منظر حضرت امام، شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب مفاهیم نُه‌گانه‌، شامل: مومن و متعهد، ایثارگر و شهادت طلب، متوکل بر خدا و نصرت الهی، شجاع، مقاوم و پایدار، وحدت گرا و تفرقه گریز، مورد اعتمادملت، عدم عضویت در ‌گروه‌بندی‌های سیاسی، پیرو ‌سلسله‌مراتب نظامی قابل طرح است. بررسی کمّی این مفاهیم دردور‌ه‌های ‌شش‌گانه دفاع مقدس نیز نشان می‌دهد، در میان این مفاهیم، ایمان و تلاش برای وحدت، بیشترین فراوانی را داشتند. همچنین دوره چهارم از ادوار ‌شش‌گانه نیز دارای بیشترین فراوانی در اغلب مفاهیم بوده است. در نهایت راهبرد دفاعی امام (ره) در این مولفه، مبتنی بر طرح سه مقولۀ «شاخص‌های معنوی- الهی»، «شاخص‌های اجتماعی- سازمانی» و «شاخص‌های فردی» بوده است. از نتایج پژوهش چنین برمی آید که امام خمینی (ره) بر جنبه معنوی نیروی نظامی تاکید بیشتری داشتند و ویژگی‌هایی چون: شجاعت، ایثار، ایمان، استقامت و اخلاص را بیش از ساز وبرگ جنگی برای رسیدن به پیروزی و هدف نهایی مهم ارزیابی می‌کردند.

کلمات کلیدی