تاجران یهودی در ایرانِ قرون نخستین اسلامی، بیشتر به تجارت برده شهرت داشتند. همچنین جغرافیانویسان قرون نخستین، از گروهی تجار یهودی به نام راذانی‌ها نام می‌برند که به نقاط مختلف سفر می‌کردند و به تجارت برده مشغول بودند. آنها بردگان را از اروپا به‌سمت بیزانس و از آن طریق، به جهان اسلام حمل ‌کردند و باعث رشد و ترقی این تجارت، در این دورۀ تاریخی شدند. به نظر می‌رسد جنگ‌های مختلف در اروپا و آسیا که به اسارت مردم از دو طرف در طی این جنگ‌ها منجر می‌شد، بر مسئلۀ تجارت برده، تأثیرگذار بوده است و تاجران یهود با خرید و فروش این اسرا، سهم زیادی در گسترش این تجارت داشته‌اند. در هر حال، به‌رغم رونق تجارت برده در دورۀ بحث‌شده، این موضوع بازتاب زیادی در منابع تاریخی این دوره نداشته و حتی در پژوهش‌های جدید نیز، کمتر بررسی شده است؛ بنابراین پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از منابع قدیم و مرتبط و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، نقش تاجران یهودی را در تجارت برده در ایران قرون نخستین اسلامی تا پایان سدۀ چهارم هجری مطالعه کند. برای این منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از شیوۀ مطالعات تاریخی، داده‌های تاریخی از منابع کتابخانه‌ای گردآوری و دسته‌بندی و درنهایت یافته‌های پژوهش، بیان شود.

کلمات کلیدی