تغییر اقلیم ناشی از افزایش دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه ای در آینده می تواند اثرات قابل توجهی بر تولید محصولات زراعی داشته باشد. هدف این تحقیق بررسی اثر تغییر اقلیم بر عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) و تولید نقشه های عملکرد در شرایط دیم استان زنجان بود. سناریوهای مورد بررسی شامل سناریوی شاهد، که شرایط جاری را شبیه‏سازی کرد و سناریوی تغییر اقلیم شامل اثر مستقیم افزایش غلظت دی اکسیدکربن هوا (از 350 به 700 میکرومول بر مول) و اثر غیرمستقیم آن (کاهش 10 درصدی بارندگی و افزایش 4 درجه سانتی گرادی دما)، بودند. شبیه‏سازی‏ها با استفاده از یک مدل ساده شبیه‏سازی گیاه نخود برای سناریوهای مختلف انجام شد و نقشه‌های عملکرد و تغییرات آن در اراضی دیم استان از طریق رهیافت سیستم‏های اطلاعات جغرافیایی (GIS) تولید شدند. در نهایت تغییرات عملکرد و نوسانات آن در سال‏های مختلف در مقایسه با شرایط فعلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. طبق نتایج این مطالعه، شرایط اقلیمی آینده، به طور میانگین در استان زنجان موجب افزایش 4/33 درصدی تولید نخود نسبت به شرایط فعلی خواهد شد (افزایش از 717 به 957 کیلوگرم در هکتار) اما پایداری عملکرد در سال‏های مختلف کاهش خواهد یافت (افزایش 2/21 درصدی ضریب تغییرات). به نظر می رسد دلیل افزایش عملکرد، اثرات مثبت افزایش غلظت دی اکسید کربن بر فتوسنتز و کاهش تعرق ناشی از آن باشد؛ همچنین بررسی نتایج مشخص کرد عاملی که نوسانات تولید در سال‏های مختلف را افزایش می‏دهد، افزایش دما خواهد بود.

کلمات کلیدی