از لحاظ تاریخی، از آغاز تمدن ، انسان علاقه مند به بازی های شانسی و قمار بوده است و از سالیان قبل میلاد بازی های شانسی زمینه ساز دیدگاهی بصری از مبحث احتمال بوده است طوریکه کاردانو کتابی را تحت عنوان The Book on Games of Chance: The 16th-Century Treatise on Probability تالیف نمود. تا اینکه در قرن ۱۹قانون اعداد بزرگ )لاپلاس، پواسون، چبیشف( و قضیه حد مرکزی )لاپلاس، کوشی، چبیشف، مارکوف( مورد توجه ویژه قرار گرفت. چبیشف، معلم برجسته و بنیانگذار ریاضیات روسیه، به کنکاش و یافته هایی در احتمالات، آمار و نظریه اعداد، نابرابری چبیشف، فاصله چبیشف، تابع چبیشف، معادله چبیشف و غیره را بدست اورد. یکی از ریاضیدانان موثر در مسئله احتمال دیوید هیلبرت بود او ) ( ۱۹۴۳ −۱۸۶۲در سال ،۱۹۰۰در کنگره بین المللی ریاضیدانان در پاریس، ۲۳ مساله ارائه داد که راه حل های آن در نظر او، به عنوان پیشرفت از ریاضیات تلقی می شد. یکی از این مسایل برهان نظریه احتمال است. نا گفته نماند که مهمترین گام در ریشه یابی ساختارهای ریاضی در تئوری به احتمال زیاد به دلیل چبیشف بوده است. برنشتاین علاوه برکارهایش در نظریه تقریب در سال ۱۹۱۷به اصل موضوعی کردن احتمالات پرداخت. یوجین بوریسوویچ دینکین یک ریاضیدان روسی‑آمریکایی بود. او در زمینه های احتمال و جبر به ویژه گروه های لی، جبر لی و زنجیره مارکوف مشارکت داشته است. الکساندر خینچین یکی از اثرگذارترین ریاضی دان های روس که فرمول پولاکزک‑خینچین، قضیه وینر‑خینچین و نابرابری خینچین را در نظریه احتمال ایجاد کرد. آندری کولموگروف، ریاضیدان برجسته قرن بیستم، برنده جایزه ولف. با مشارکت های متعدد در ریاضیات ازجمله: اصول احتمال، معادله چپمن‑کلموگروف و قضیه بسط کولموگروف در احتمال از جمله کارهایش می باشد که به نوعی حل مسیله پیشنهادی هیلبرت در احتمال را با بیان اصول موضوعه، تحولی را دردنیای احتمال ایجاد نمود که بسیاری سوالات مطرح در گذشته را پاسخ داد و چراغ را اینده نیز شد. الکساندر لیاپانوف، بنیانگذار نظریه پایداری، نویسنده قضیه حد مرکزی لیاپانوف، معادله لیاپانوف، فراکتال لیاپانوف و یوری پروخوروف، نویسنده متریک لوی‑ پروخوروف و قضیه احتمال پروخوروف میخائیل منشیکوف، احتمال شناس را نمی توان نادیده گرفت. مارکوف )(۱۹۲۲ −۱۸۵۶ به خاطر کارهایش از نظر تعداد شناخته شده در میان ریاضیدان روسی است که نظریه احتمال، قانون ضعیف اعداد بزرگ و زنجیره مارکوف را گسترش داد. مارکوف زیباترین سخنگوی ایده های چبیشف و جهت گیری های تحقیق در نظریه احتمالات بود. به ویژه تحقیقات او در رابطه با قضیه ژاکوب برنولی معروف به قانون اعداد بزرگ، دو قضیه اساسی نظریه احتمال ناشی از چبیشف و روش حداقل مربعات قابل توجه است. در سالهای قبل از جنگ بزرگ ۱۹۱۸ −۱۹۱۴آمار و احتمال از همه جهات در سالهای ۱۹۲۰ −۱۹۰۰گسترش یافت. در طول دوره جنگ تحقیقات در آمار و احتمال تقریبا متوقف شد و مردم به عنوان نیروهای مسلح و یا برای انجام نوع دیگر از کار به جنگ رفتند ولی در خلال جنگ جهانی دوم که هرکس را در تخصصش در مدیریت جنگ بکار می گرفتند تحول چشمگیری در روسیه از جمله توسط گلموگروف به انجام رسید. از جمله دست پرورده های ریاضیدانان روسی گندنکو ریاضیدان شوروی و شاگرد آندری کولموگروف بود. به خاطر کارش با کولموگروف، و مشارکت هایش در مطالعه نظریه احتمال، شناخته شده است. گندنکو یکی از اعضای برجسته مکتب تئوری احتمالات و آمار روسیه بود. او همچنین روی کاربردهای آمار در قابلیت اطمینان و کنترل کیفیت در تولید کار کرد. همچنین تاریخ ریاضیات را در روسیه نوشت )منتشر شده در سال . (۱۹۴۶اودر سال ۱۹۵۸در کنگره بین المللی ریاضیدانان در ادینبورگ با سخنرانی تحت عنوان ”قضیه های حدی نظریه احتمال” سخنران عمومی بود. بسیاری ازاحتمال دان های روسی به غرب مهاجرت کرده و منشا خدمات ارزنده ای در توسیع احتمال شده اند. همانطور که فناوری به پیشرفت خود ادامه می دهد، آینده ً احتمالات مطمئنا یک آینده هیجان انگیز خواهد بود. با افزایش حجم داده های موجود، احتمال نقش حیاتی در زمینه هایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین. توسعه محاسبات کوانتومی، راه های جدیدی با تکیه بر تکنولوژی نوین را برای تحقیقات احتمالات، با پتانسیل حل مسائل غیرقابل حل قبلی دارد. وحوزه دیگری که احتمال نقش مهمی در آینده دارد، در زمینه ژنتیک است. با افزایش توانایی در تعیین توالی ژنوم انسان، می توان برای پیش بینی احتمال ابتلا به بیماری ها یا اختلالات خاص استفاده کرد و امکان درمان های پزشکی تخصصی تر و هدفمندتر را فراهم کرد. در زیر ساخت این پیشرفت جای پای نخبگان روسی را نمی توان از یاد برد. نا گفته نماند که احتمال ابزاری ضروری است که به ما در درک و تصمیم گیری آ گاهانه کمک می کند مباحثی از قبیل Internet of (every) thing , Block chain , Cyber quantum, Nano (Bio, Information theory, Cognitive) Technology, E-Learning, Big data, Data Sciences, Brain machine ضرورت نگاه جدید به اموزنده ها، اموختن هاو نو اوریها را درنظریه احتمال می طلبد که نام موثرین ها در این امر ماندگاریش در اذهان اجتناب ناپذیر است

کلمات کلیدی