سابقه و هدف: تأمین نیازهای غذایی آینده با ارائه راهکاری جهت دستیابی به کارایی مصرف آب بیش‌تر با توجه به مسئله کمبود آب در جهان، به‌عنوان اولویت اصلی در کشاورزی مطرح است. بنابراین، در کشورهای مناطق خشک و نیمه‌خشک، لازم است روش‌هایی جهت بهبود مدیریت آبیاری در همه‌ی سیستم‌های کاشت ذرت، به‌کار گرفته شود. استفاده از سیستم‌های کشت مخلوط در مناطق خشک که کمبود آب، به‌عنوان یک تهدید جدی در پایداری کشاورزی است، راهبردی موثر در کاهش چالش کم‌آبی می‌باشد. کم‌آبیاری، به معنای کاهش آب مصرفی در واحد زمین، روشی دیگر برای مدیریت آبیاری است. یکی دیگر از راهکارهای مدیریتی بهبود تولید و افزایش تحمل گیاهان در برابر کمبود آب، استفاده از پلی‌آمین‌ها به عنوان منابع خارجی است که افزایش تحمل و رشد گیاه را در پی دارد. این پژوهش با هدف بررسی عملکرد ذرت علوفه‌ای و لوبیا‌چیتی در شرایط کم‌آبیاری و محلول‌پاشی اسپرمیدین، انجام شد. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی عملکرد ذرت علوفه‌ای و لوبیا‌چیتی در شرایط کم‌آبیاری و محلول‌پاشی اسپرمیدین، آزمایشی به‌صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. کرت‌های اصلی در برگیرنده سه سطح آبیاری بر اساس 60 ،80 و 100 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A(به ترتیب به‌عنوان شاهد و دو سطح کم‌آبیاری)، کرت‌های فرعی شامل ﻣﺤﻠﻮل‌پاﺷﻲ و عدم محلول‌پاشی اسپرمیدین و کرت‌های فرعی - فرعی در برگیرنده پنج الگوی کشت مخلوط (کشت خالص ذرت، کشت خالص لوبیا‌چیتی، کشت مخلوط 50% ذرت: 50% لوبیا‌چیتی، کشت مخلوط 80% ذرت: 60% لوبیا چیتی و کشت مخلوط 80% ذرت: 40% لوبیا‌چیتی) بود که در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی 99-1398 انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که برهمکنش تیمارهای آزمایشی روی صفات عملکرد علوفه تر و خشک ذرت، عملکرد دانه و ماده خشک لوبیا چیتی و شاخص سطح برگ گیاهان مورد بررسی معنا‌دار بود. اگرچه با توجه به افزایش سطح زیر کشت ذرت و لوبیا در تیمارهای تک کشتی، بیش‌ترین عملکرد دانه لوبیا (62/2 تن در هکتار) و عملکرد علوفه تر ذرت (53/66 تن در هکتار) مربوط به تیمار تک کشتی تحت آبیاری نرمال و محلول‌پاشی بود، میزان نسبت برابری زمین (LER) در تمامی نسبت‌های مختلف کشت مخلوط و در سطوح آبیاری بالاتر از یک بود که نشان‌دهنده برتری و سودمندی کشت مخلوط نسبت به تیمارهای تک کشتی در هر دو شرایط کم‌آبیاری و آبیاری نرمال است. کاهش میزان آبیاری تا 80 میلی‌متر، منجر به کاهش کم‌تر از 10 درصد عملکرد علوفه تر و خشک ذرت و عملکرد دانه و ماده خشک لوبیا چیتی شد و محلول‌پاشی اسپرمیدین منجر به افزایش تمامی صفات گردید. کم‌ترین عملکرد دانه لوبیا (56/0 تن در هکتار) و علوفه تر ذرت (92/29 تن در هکتار) به ترتیب از کشت مخلوط 80% ذرت: 40% لوبیا‌چیتی و کشت مخلوط 50% ذرت: 50% لوبیا‌چیتی تحت کم‌ترین میزان آبیاری و عدم محلول‌پاشی به‌دست آمد. نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست آمده از این مطالعه اثر مفید کشت مخلوط لوبیاچیتی با ذرت و کاربرد پلی‌آمین اسپرمیدین بر بهره‌وری منابع را نشان داد و با توجه به افت ناچیز عملکرد علوفه ذرت در کم‌آبیاری 80 میلی‌متر و الگوهای کشت مخلوط افزایشی (به‌ترتیب کم‌تر از شش و 20 درصد نسبت به تیمار کشت خالص در آبیاری نرمال و عدم محلول‌پاشی) به‌نظر می‌رسد چنانچه هدف تولید علوفه ذرت باشد، می‌توان کم‌آبیاری تا 80 میلی‌متر تبخیر از تشتک و کشت مخلوط افزایشی همراه با محلول‌پاشی اسپرمیدین را برای کشت ذرت و لوبیا جهت افزایش پایداری و تولید علوفه در منطقه کرج به‌کار برد.

کلمات کلیدی