طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، با هدف تعدیل فشار و کنترل تراکم فزاینده صورت گرفته است. این طرح، با اقدام در جهت تحول کیفی و نیز بهینه نمودن اصول معماری معاصر، درصدد دستیابی به ‏تعادلی پایدار و کاهش فشارهای گوناگون برآمده از مرکز شهر است. تغییرات اعمال شده، موجب تحولات فراوان اجتماعی-اقتصادی در منطقه ثامن شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اجتماعی - اقتصادی این طرح، از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و در دو مرحله، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی با ابزار مصاحبه و پرسشنامه جمع‌آوری شد. در مرحله اول، جامعه آماری پژوهش را ساکنان منطقه ثامن شهر مشهد تشکیل دادند. نمونه‌گیری با استفاده از روش تصادفی، تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در مرحله دوم، بر اساس عوامل شناسایی شده، پرسشنامه‌ای، تدوین شد و کارشناسان شهرداری منطقه ثامن، بر اساس میزان اهمیت، آن عوامل را وزن‌دهی کردند. در ادامه، برای تجزیه و تحلیل یافته‌ها و ارائه راهبردها، از روش SWOT استفاده شد که از طریق تشکیل ماتریس‌های ارزیابی و با استفاده از تحلیل عوامل داخلی و خارجی، ضمن شناسایی مزایا و معایب طرح، به ارزیابی موانع و محدودیت‌های محتمل در راه توسعه کالبدی منطقه پرداخته و راهکارهایی برای انجام طرح با کمترین مشکلات ارائه می‌دهد. از جمله نتایج به‏دست آمده، کاهش واحدهای مسکونی، افزایش واحدهای اجاره‌ای و افزایش نارضایتی ساکنان و مالکان از تغییر مکان زندگی و شرایط محیط‌زیستی منطقه بوده است. همچنین طبق امتیازهای نهایی عوامل داخلی و خارجی، راهبرد تهاجمی برجسته شد. در نهایت، پیشنهاداتی به‌منظور کاهش اثرات منفی طرح نوسازی و بهسازی بافت ارائه شده است.

کلمات کلیدی