تحولاتی نظیر جهانی‌شدن، پیوستگی فضاهای جغرافیایی و همچنین تحولات صورت گرفته در عرصه فناوری‌های نظامی ، مسئله دفاع را به‌عنوان عامل اصلی بقاء کشورها دچار دگرگونی کرده است. چرا که تحول از جنگ سخت به‌سوی جنگ نرم و سپس جنگ هوشمند در طی دهه‌های اخیر، رویکردها نسبت به دفاع را متفاوت نموده است.این تحولات سبب توسعه بحث‌ها پیرامون آمایش دفاعی شده است. در این میان کشورهای خاورمیانه به‌واسطه شرایط خاص خود از نظر دفاعی اهمیت و جایگاه برجسته‌ای دارند. در مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از یافته‌های کتابخانه‌ای و میدانی و با نرم‌افزار Smart PLS تلاش شده است ابعاد پایه‌ای موثر بر آمایش دفاعی کشورهای خاورمیانه را موردبررسی قرار دهد. نتایج پژوهش حاضر نشان‌دهنده آن است که مؤلفه‌های موثر در تحقیق حاضر شامل 130 مورد است که در قالب 15 بُعد قرار می‌گیرند. اهمیت این ابعاد در آمایش دفاعی کشورهای خاورمیانه به ترتیب عبارت‌اند از بعد ژئوپلیتیکی با امتیاز 43/0، بعد نظامی با امتیاز41/0، بعد اقتصادی با امتیاز 41/0، بعد سیاسی با امتیاز 39/0، بعد هیدرولوژی با امتیاز 34/0، بعد امنیتی با امتیاز 32/.، بعد اجتماعی با امتیاز 29/0، بعد جمعیتی با امتیاز 28/0، بعد فرهنگی با امتیاز 26/0، بعد علمی-بهداشتی با امتیاز 25/0، بعد ژئومورفولوژی با امتیاز 25/0، بعد ریاضی با امتیاز 2/0، بعد اقلیمی با امتیاز 2/0، بعد زیستی با امتیاز 2/0و بعد خاکی با امتیاز 18/0 می‌باشند.

کلمات کلیدی