«فهم حدیث » از جایگاه والایی نزد دانشمندان شیعه برخوردار است با این وجود، فه مهای اندیشمندان حدیثی شیعه در مواجهه با احادیث ازجمله احادیث اعتقادی متفاوت است. برخی از اختاف فه مها مربوط به مفسر حدیثی است که اختاف در سطح درک افراد، اختاف در گرای شها و اختاف در مبانی و رویکردها را م یتوان از این عوامل دانست. آنچه به نظر مهم م یآید اختاف در اصول و مبانی و مواجهه عالمان شیعی با متون روایی است که نقش بسزایی در تنوع فهم احادیث ایفا م یکند. از میان این رویکردها، گفتمان ن صگرایی و عق لگرایی عالمان قرن چهارم مانند شیخ صدوق و شیخ مفید در مواجهه با روایات اعتقادی است. بدیهی است نوع نگاه صاحبان این دو رویکرد، نتایج متفاوتی از احادیث اعتقادی به دنبال خواهد داشت؛ چراکه نتیجه رویکرد ن صگرایی، توقف در فهم متن برخی احادیث اعتقادی و نتیجه رویکرد عق لگرایی در حدیث بسط معارف اعتقادی و سنجش آن بر اساس عقل خواهد بود. نوشتار حاضر بعد از مفهو مشناسی فهم، عق لگرایی و ن صگرایی با روش مطالعه توالی تاریخی و تحلیلی به بررسی تمایزات ن صگرایان و عق لگرایان در شاخص ههایی مانند: انگاره و نوع نگاه آنان به پذیرش احادیث و همچنین عق لگریزی یا اجتهاد در احادیث اعتقادی که باعث فه مهای گوناگون در احادیث مربوط به مسائلی چون سهوالنبی، افعال بندگان و خلقت ارواح قبل از اجسام شده است، م یپردازد.

کلمات کلیدی