در سال­های اخیرا نانومواد کربنی به دلیل زیست سازگاری، ارزان بودن و همچنین تأثیرات مهمی که بر رشد گیاهان دارند مورد توجه قرار گرفته­اند. در این پژوهش یک کود جدید بر پایه نانو مواد کربنی سنتز و اثرات آن بر رشد و بهبود غلظت روی در اندام هوایی گیاه گندم رقم سیروان در محیط آبکشت بررسی گردید. برای این منظور، ابتدا این نانومواد کربنی کایرال دوپ شده با یون روی (Zn-NCDs) توسط یک روش هیدروترمال تک مرحله­ای آسان و با استفاده از مواد اولیه اسید سیتریک، اوره و کلرید روی تولید و سپس ویژگی­های آن با روش­های دستگاهی از قبیل FT-IR، CHN، EDS، DLS، PL، UV-Vis، FESEM، TEM، ICP-OES و پتانسیل زتا تعیین شد. همچنین اثرات Zn-NCDs بر رشد و بهبود غلظت روی در گیاه گندم رقم سیروان در محیط آبکشت در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و سه ­­غلظت 2، 4 و 8 ­میلی­گرم بر لیتر در مقایسه با دو کود تجاری ZnSO4 وZn-EDTA با غلظت 2 میلی­گرم بر لیتر ارزیابی گردید. در نهایت، رفتار رهاسازی روی از Zn-NCDs در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه تکرار در شرایط انکوباسیون بررسی شد. آنالیزهای دستگاهی نشان داد که نانوحامل Zn-NCDs دارای بار سطحی mV45/20-، پراکندگی یکنواخت، بدون تجمع ظاهری و میانگین اندازه ذرات کمتر از 5 نانومتر است. همچنین، حضور عناصر کربن، نیتروژن، اکسیژن و روی در ساختار Zn-NCDs تایید گردید. نتایج روش آبکشت نشان داد که Zn-NCDs تاثیر مشابهی با دو کود تجاری ZnSO4 و Zn-EDTA در تامین روی در اندام هوایی گیاه گندم داشته است. همچنین، غلظت نیتروژن و پروتئین را در اندام هوایی نسبت ZnSO4 به طور معنی­داری افزایش داد. نتایج انکوباسیون خاک نشان داد که آزادسازی روی از نانوحامل کربنی NCDs به طور آهسته و به مدت 30 روز تا غلظت­ 35/1 میلی­گرم بر کیلوگرم ادامه داشت.

کلمات کلیدی