پسته یکی از محصولات مهم کشاورزی و اقتصادی در ایران و جهان است که عملکرد آن توسط عوامل مختلفی از جمله نماتدهای ریشه‌گرهی کاهش می یابد. در همین راستا در این مطالعه، تولیدمثل نماتد ریشه‌گرهی (Meloidogyne javanica) بر روی سه رقم پسته (Pistacia vera L.) شامل بادامی، سرخس و قزوینی بررسی شد. به این منظور فاکتور تولیدمثل، میزان باروری و طول چرخه زندگی نماتد بر روی ارقام مذکور سنجیده و مقایسه شد. فاکتور تولید مثل نماتد از تقسیم جمعیت نهایی بر جمعیت اولیه (3000 لارو سن دوم) 120 روز پس از آلودگی بدست آمد. در آزمایش دیگری، میزان باروری نماتد براساس میانگین تعداد تخم در هر کیسه تخم، در همین زمان سنجیده شد. فاکتور تولید مثل نماتد بر روی ارقام بادامی، سرخس و قزوینی به ترتیب 43/4، 27/1 و 37/1 بود. میزان باروری نماتد در ارقام بادامی، سرخس و قزوینی به ترتیب 33/393، 33/143 و 33/323 بود. در مطالعه طول چرخه زندگی نماتد ریشه‌گرهی، اولین ماده‌های بالغ در رقم بادامی، روز 21 و در ارقام سرخس و قزوینی، روز 35 پس آلودگی مشاهده شدند. به این ترتیب دو رقم سرخس و قزوینی در مقایسه با رقم بادامی باعث کاهش تولید مثل M. javanica شدند به عبارت دیگر، ارقام سرخس و قزوینی نسبت به نماتد مذکور مقاومت بیشتری دارند. کشت ارقام نسبتاً مقاوم می‌تواند به کاهش تکثیر نماتد تا حدودی کمک نموده و تراکم جمعیت باقی‌مانده نماتد را در باغات پسته کاهش دهد. از نتایج این مطالعه می‌توان در برنامه‌های پرورش پایه‌های پسته و مدیریت نماتد ریشه‌گرهی استفاده نمود.

کلمات کلیدی