امروزه نگاه تک­بعدی به مکان و فضا از یک­سو و نگاه سرمایه­ای و اقتصاد بازار در غیاب کنترل و محدودیت­های دولت از سوی دیگر زمینه­ساز کالایی­شدن مناطق روستایی به­خصوص در فضاهای گردشگری است. بر همین اساس، پژوهش حاضر به تحلیل اثرات کالایی­شدن در منطقه گردشگری شاندیز در بعد تحولات کاربری اراضی پرداخته است. شیوه­ی پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر مدل­های تحلیل فضایی همچون الگوهای تراکمی، مدل­های تحلیل لکه­های داغ و خودهمبستگی فضایی است. اطلاعات لازم در بازه بلندمدت (1400-1380) از طریق داده­های GIS و در بازه کوتاه­مدت (1396-1400) با استفاده از تصاویر ماهواره­ای Sentinel به‌دست‌آمده است. همچنین، جهت تجزیه‌وتحلیل داده­ها از نرم­افزارهای ArcGIS، TerrSet بهره گرفته شد. یافته­های تحقیق نشان داد که در بازه زمانی 20 ساله در منطقه شاندیز در حدود 700 هکتار از اراضی کشاورزی و باغات تغییر کاربری یافته­اند که از این میزان 55/39 درصد به‌عنوان پهنه­های طبیعی، 45/10 درصد تبدیل به راه و 82/21 درصد هم به اراضی بایر ، در 18/28 درصد (197 هکتار) از زمین­های کشاورزی و باغات، ساخت‌وساز صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل لکه­های داغ نشان داد که بیشترین تغییر کاربری در محور غربی شاندیز به سمت ییلاقات روستای ابرده اتفاق افتاده است.

کلمات کلیدی