هدف: پاسخگویی یکی از ضرورت‌های حکمرانی نوین در عصر حاضر است، از این‌رو، طراحی مدل مدیریت بهره‌وری در اداره‌های تربیت‌بدنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور با رویکرد ارتقای نظام پاسخگویی هدف اصلی تحقیق حاضر بود. روش‌شناسی: این تحقیق از حیث هدف، کاربردی و بر مبنای راهبرد، یک تحقیق ترکیبی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری تحقیق در بخش کیفی، صاحب‌نظران اجرایی و علمی اداره تربیت‌بدنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و در بخش کمی رؤسا و معاونین اداره کل تربیت‌بدنی سازمان امور دانشجویی و کلیه رؤسا (86 نفر) و معاونین و کارشناسان ارشد اداره‌های تربیت‌بدنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی (31 استان) بودند که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای شناسایی و انتخاب شدند. در بخش کیفی تجزیه ‌و تحلیل به روش نظریه زمینه‌ای (نظریه داده بنیاد) نظام‌مند (الگوی پارادایمی استراوس و کوربین، 1985) و در بخش کمی، پس از تدوین پرسشنامه محقق ساخته از یافته‌های بخش کیفی و پس از تائید روایی سازه مبتنی بر تحلیل عامل تائیدی، به برازش مدل کمی استخراج‌شده مبتنی بر مدل‌یابی معادله ساختاری پرداخته شد. یافته‌ها: بر پایه نتایج حاصل از پژوهش، ناکارآمدی نظام پاسخگویی در اداره‌های تربیت‌بدنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور مشهود است که در بخش عوامل علی، ناکارآمدی نظام‌ها، جنبه‌های سازمانی، استقلال شغلی، جنبه پشتیبانی و حمایت، ناکارآمدی‌های اجرایی، جنبه‌های مالی و عدم نهادینه بودن پاسخگویی؛ در بخش عوامل زمینه‌ای، جنبه‌های فنی، انسانی و فرهنگی؛ در بخش عوامل مداخله‌گر به شرایط ساختاری، زیرساخت‌ها و فرایند پاسخگویی ذکرشده و با تدوین راهبردهایی همچون راهبردهای سطح خرد، راهبردهای سطح میانی و راهبردهای سطح کلان، امید است بتوان به پیامدهایی همچون شفاف‌سازی و رفع ابهام، بهبود عملکرد، افزایش ضریب اعتماد، تقویت انگیزه افراد، جلوگیری از اتلاف منابع و امکانات و اثربخشی اقدامات دست‌یافت. نتیجه‌گیری: سازمان‌دهی مجدد نظام اداری اداره‌های تربیت‌بدنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، توسعه پاسخگویی فردی و سازمانی، آموزش نیروی انسانی و شایسته‌سالاری در اداره‌ها، توسعه فرهنگ پاسخگویی در سازمان و توجه به زیرساخت‌ها و جنبه‌های مالی از جمله پیشنهادهای کاربردی تحقیق به شمار می‌رود.

کلمات کلیدی