سابقه و هدف: کاکوتی‌کوهی (Ziziphora clinopodioides Lam.) گیاهی چند‌ساله از تیره‌ی نعناع است که در مناطق مختلف ایران (شمال، شمال‌غرب، شمال‌شرق، غرب، مرکز و شرق) پراکندگی گسترده دارد. این پژوهش با هدف بررسی محتوای برخی مشتقات فنلی (فنل، فلاونوئید، فلاون و فلاونول، ارتو-دی‌فنل و اسید‌فنلی) در دوره رشد‌رویشی سه جمعیت کاکوتی‌کوهی، متعلق به استان خراسان‌شمالی صورت گرفت. مواد و روش‌ها: به این منظور بذرهای جمع‌آوری شده از مناطق درکش و هاور، تیمورتاش و رئین، در گلدان کاشته و در دو دوره رشد رویشی دو‌ماهگی و پنج‌ماهگی برداشت شدند. پس از عملیات نمونه‌برداری، بخش-هوایی و ریشه گیاهان از هم تفکیک و مشتقات فنلی مذکور با روش‌های اسپکتروفتومتری سنجش گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که محتوای مشتقات فنلی به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر نوع جمعیت، اندام گیاهی (بخش‌هوایی و ریشه) و سن گیاه (مرحله‌ی رشد) قرار می‌گیرد. بر‌این‌اساس بخش‌هوایی کاکوتی‌کوهی متعلق به جمعیت درکش و هاور، در مرحله‌ی دو ماهگی که جوانتر است، میزان مشتقات فنلی بیشتر [فنل‌کل mg GAE/g DW 91/11، فلاونوئید‌کل mg CAT/g DW 55/13، فلاون و فلاونول‌کل mg QUE/g DW 94/5، ارتو-دی‌فنل کل mg GAE/g DW 95/2 و اسیدفنلی کل mg CAE/g DW 44/2] نسبت به مرحله‌ی پنج ماهگی دارد. نتیجه گیری: در مجموع وصرف‌نظر از بخش‌هوایی و ریشه، جمعیت درکش و هاور و تیمورتاش در هر دو مرحله‌ی رشد رویشی به‌عنوان جمعیت منتخب از لحاظ تولید حداکثری مشتقات فنلی گزارش شدند. این نتایج به انتخاب جمعیت‌های برتر دارای محتوای متابولیتی بیشتر و به‌دنبال آن استفاده بهینه در صنایع غذایی و دارویی کمک شایانی خواهد نمود.

کلمات کلیدی