این پژوهش با هدف تحلیل برخی خصوصیات زعفران‌کاران و تعیین میزان تاثیر تعدادی از عوامل زراعی در عملکرد مزارع زعفران در استان­های خراسان به­عنوان قطب­های تولید این محصول در سال 98-1397 انجام شد. روش تحقیق به­صورت توصیفی و از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسش‌نامه (به تعداد 80 عدد) در بین زعفران­کاران شهرستان­های فاروج در استان خراسان شمالی، چناران، نیشابور و کاشمر در استان خراسان رضوی و فردوس در استان خراسان جنوبی انجام گرفت. عواملی از قبیل سن و میزان تحصیلات زعفران‌کاران، مساحت مزارع، محدوده وزن بنه‌های مادری در زمان کاشت و مجموع وزن بنه‌های مادری کشت شده در سال اول، به­عنوان عوامل مؤثر در عملکرد زعفران به­صورت مجزا و در مواردی در مقایسه با یکدیگر بررسی شدند. نتایج نشان داد که با افزایش عرض­های جغرافیایی، از سن زعفران­کاران کاسته شده و همچنین با افزایش سن، میزان تحصیلات کاهش یافت. البته شیب این روند با افزایش عرض جغرافیایی کندتر شده و در نیمه شمالی استان خراسان بزرگ، زعفران­کاران جوان­تر با تحصیلات بیشتر در مزارع حضور داشتند. با افزایش عرض جغرافیایی، مساحت مزارع نیز بزرگ‌تر شد که به دلایل مختلفی از جمله جوان‌تر شدن زعفران‌کاران و همچنین اقلیم بهتر در نیمه شمالی استان خراسان بزرگ می­باشد. اثر صفات سطح زیر کشت و مجموع وزن بنه­های مادری کشت شده در سال اول بر میزان عملکرد خشک کلاله، معنی­دار بودند. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که زعفران­کاران به­خصوص در سال­های اخیر، علاوه بر جوان­تر شدن و تحصیلات بیشتر، به­دلیل شرایط اقلیمی و زراعی مناسب‌تر، تمایل به کشت زعفران در عرض‌های جغرافیایی بالاتر داشته ­اند.

کلمات کلیدی