ادراک زمان توسط انسان به عنوان یک واقعیت خارجی و نه موهوم، همواره یکی از مسائل چالش‌برانگیز در علوم فلسفه، کلام، روان‌شناسی ادراکات‌، علوم ‌اعصاب‌شناختی، فیزیک ‌نظری، عرفان و غیره بوده است. در این پژوهش هدف ما بررسی ادراک زمان بر مبنای نفس‌شناسی ملاصدراست. هستی­شناسی زمان با توجه به مبانی صدرایی، نگرش نویی را به این امر پایه­گذاری می‌کند که معرفت‏شناسی و ادراک زمان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ درنتیجه ادراک زمان، امری مشکک و دارای مرتبه محسوب می‌گردد. ادراک زمان توسط نفس در مسیر صیرورتی که دارد، امری دارای مراتب است که در اوایل بیشتر تحت تأثیر قوای جسمانی و در ادامه تحت تأثیر قوای مثالی و باقی قوای ادراکی او قرار می‌گیرد. این امر تحت تأثیر یکی از مبانی دیگر نفس‌شناسی حکمت‌ متعالیه که در اصطلاح با عنوان «النفس جسمانیةالحدوث روحانیةالبقاء» شناخته می­شود، به دست می‌آید؛ همچنین نفوس بر اثر صیرورت وجودی و حرکت جوهری، با یکدیگر تفاوت نوعی پیدا می­کنند و به تبع آن، ادراک زمان میان نفوس نیز تفاوت نوعی دارد.

کلمات کلیدی