طراحی نامناسب و مدیریت نادرست سیستم‌های آبیاری از اشکالات اساسی در حوزة کشاورزی بوده و سبب ایجاد تلفات شدید در این بخش شده است. داده‌برداری میدانی در طول فصل رشد و استفاده از مدل‌های گیاهی یکی از راه‌کارهای سودمند در جهت بهبود برنامه‌ریزی آبیاری در شرایط مختلف مزرعه است. در این پژوهش، در طول فصل رشد با داده‌برداری کامل از تغییرات رطوبت خاک در اعماق مختلف و شاخص‌های مختلف رشد گیاه، نرم‌افزار AquaCrop برای ذرت علوفه‌ای (.Zea mays L) در مزرعة دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1400، واسنجی شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار، بازه‌های حساس گیاه به تنش خشکی و مقادیر ‌حدی کاهش محصول در مراحل مختلف رشد با هدف بهبود برنامه‌ریزی آبیاری در مزرعة ذرت تعیین شد. کاهش زیست‌توده، مادة ‌خشک تولیدی و تغییرات کارایی مصرف آب تبخیر-تعرق یافته در طول فصل رشد متناسب با مقادیر مختلف کاهش رطوبت در ناحیة ریشة گیاه بررسی و برنامه‌ریزی آبیاری از طریق اعمال تنش به بازه‌های کم حساسیت‌تر انجام شد. بهسازی برنامه‌ریزی آبیاری انجام ‌شده در مزرعه سبب عدم تغییر در مقدار زیست‌توده و مادة ‌خشک تولیدی (38/0 درصد افزایش در مقدار زیست‌توده تولید شده و 52/0 درصد افزایش در مقدار مادة ‌خشک) و در عین حال 6/26 درصد کاهش عمق آب آبیاری، 6/85 درصد کاهش زه‌آب و افزایش بهره‌وری آب تبخیر-تعرق ‌یافته از 66/4 به 67/4 کیلوگرم بر مترمکعب نسبت به وضعیت قبل از بهسازی شد. در وضعیت قبل از بهسازی، مزرعه به‌صورت کاملاً سنتی و متناسب با عرف منطقه راهبری می‌شد. یافته‌های این پژوهش می‌تواند به متخصصان آبیاری در زمینة کاهش مصرف آب، افزایش کارایی، شناسایی بازه‌های حساس به خشکی در طول فصل رشد و میزان حساسیت هر مرحله به تنش و تدقیق برنامه‌ریزی آبیاری کمک شایانی نماید.

کلمات کلیدی