قاپی‌قولوها یا غلامان دربار عثمانی، مهم‌ترین نقش‌آفرینان ساختار حکومتی عثمانی بودند که جایگاه و وظایف نظامی آنان، نمود بیشتری یافته است، اما در بخش‌های دیگر نیز نفوذ چشمگیر یافتند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که با توجه به روحیۀ تمامیت‌خواهانۀ قاپی‌قولوها (به‌ویژه در پایتخت عثمانیان)، تا برآمدن نیروی ضبطیه یا پلیس عثمانی و کناررفتن قاپی‌قولوها، این گروه نسبت به وظایف انتظامی و امنیتی، چه رویه‌ای را اتخاذ کردند؟ بر اساس این پرسش، تلاش خواهد شد تا با توجه به توصیفی – تحلیلی بودن نوع پژوهش حاضر، با تکیه بر مطالعۀ کتابخانه‌ای، به بررسی جایگاه قاپی‌قولوها در تشکیلات انتظامی عثمانی تا برآمدن نهاد ضبطیه به عنوان مسالۀ پژوهش پرداخته شود. با بررسی داده‌ها، مشخص شده است که سه گروه جبه‌جیان، توپچیان، بوستانچیان بیش از هر چیز در حوزۀ انتظامی مراکز استقرار نیروهای خود در استانبول فعال بودند و از این حیث، نسبت به ینی‌چریان با محدودیت‌هایی، فعالیت می‌کردند. ینی‌چریان، بر خلاف سه دستۀ پیشین، توانستند با قدرت، بر غالب بخش‌های امنیتی و انتظامی پایتخت و حتی ایالات چیره شوند که این چیرگی، تا زمان برچیده شدن ینی‌چریان و متعاقب آن، برآمدن پلیس عثمانی یا ضبطیه تداوم داشت.

کلمات کلیدی