آیۀ 34 سورۀ نمل از آیاتی است که مورد توجه مورخان فارسی‌نگار سده‌های هشتم تا سیزدهم هجری قرارگرفته و با برداشتی که همسو با هدف این مورخان بوده، در گزارش رویدادهای تاریخی گنجانده شده‌است. در پاسخ به این پرسش که مورخان فارسی‌نگار در توصیف اقدامات ویران‌گرانۀ سلاطین متجاوز و دشمن و یا اقدامات سلاطین و حاکمان دلخواه و ممدوح خود چگونه از این آیه بهره برده‌اند؟ به روش توصیفی – تحلیلی به کاویدن مسألۀ پژوهش پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اختلاف در برداشت از «تباهی سرزمین‌ها و خواری عزیزان برآمده از ورود حاکمان» که در آیه آمده، سبب شده است تا گروهی از مورخان با مشیّت الهی خواندن این تباهی و خواری، اقدامات ویران‌گرانۀ حاکمان متجاوز و بیگانه را سرنوشت حتمی و پیش‌بینی شدۀ مذکور در قرآن بدانند و گروهی از مورخان، این افساد و اذلال را اصلی گریزناپذیر و یادآوری‌شده توسط خداوند بدانند و اقدامات حاکمان دلخواه و ممدوح خود را مشروع و پذیرفتنی توصیف‌کنند. این افساد و اذلال در برداشت هر دو گروه در توصیف اقدامات حکمرانان متجاوز و بیگانه و یا حکمرانان ممدوح و دلخواه خود، به عنوان اصل کلام الهی و نه گفتۀ ملکۀ سبا تلقی شده است.

کلمات کلیدی