آنالیز تعیین کوتاه‌ترین مسیر، همواره به عنوان یکی از کاربردی‌ترین مسائل در آنالیزهای مکانی حمل و نقل و همچنین سرویس‌های مکانمبنا شناخته می‌شود. در این پژوهش مسیریابی و تراز بندی آزاد‌راه تبریز – ارومیه براساس عوامل محیط زیستی با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. لذا با در نظر گرفتن وضعیت زمین شناسی (سازند، گسل)، آبراهه‌ها، توپوگرافی (شیب، ارتفاع)، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، تراکم جمعیت و مناطق حفاظتشده، به طراحی کوتاه‌ترین مسیر با صرف کمترین هزینه بین این دو نقطه، پرداختهخواهدشد. برای انجام کار، ابتدا لایه‌های اطلاعاتی مورد نیاز برای مسیریابی از منابع مختلف جمعآوری شده، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) لایهها، وزندهی شدند. در نهایت، مسیر بهینه با استفاده از الگوریتم حداقل هزینه تعیین گردید. پیاده سازی الگوریتم‌های حداقل هزینه، نشان داد که مسیر طراحی شده با استفاده از الگوریتم حداقل هزینه 5 کیلومتر کوتاه‌تر از مسیر موجود می‌باشد. از نظر هزینه احداث نیز مسیر طراحی شده با این الگوریتم ۳۲ درصد نسبت به مسیر موجود هزینه کمتری برخوردار است. لذا نتایج پژوهش نشان داد که مسیرهای طراحی شده از نظر هزینه (زیست محیطی، اقتصادی و فنی) و طول، کاهش چشمگیری نسبت به مسیر موجود و مسیر آزادراه پیشنهادی اداره راه و شهرسازی استان دارا بوده و از میان دو الگوریتم بهینه‌یابی پیاده‌سازی شده جهت مسیریابی، الگوریتم حداقل هزینه دارای دقت بالاتری است. نتایج بیان شده نشانگر آنست که مسیر ارائه شده، باعث صرفه جویی در زمان و هزینه‌ی طراحی و ساخت راه می‌شوند.

کلمات کلیدی