سیاست کیفریِ ارفاقی، رویکرد شناخته‌شده‌ای در نظام واکنش علیه جرم است که به‌موجب آن با استفاده از سازوکارهایی همچون تخفیف، تبدیل، تعویق یا معافیت از مجازات، اصلاح و جامعه‌پذیری مجرم مد نظر قرار می‌گیرد. «سیاست کیفری ارفاقی» با راهکارهای «جرم‌پوشی»، «قضازدایی»، «کیفرزدایی» و «فردی‌سازی» کیفرها پیوندی نزدیک دارد. در قرآن کریم مواردی از تخفیف و تبدیل کیفر، عفو و بخشش و اعراض از گنهکار دیده می‌شود، ولی سخن این است که اولاً، زمینه‌های سیاست کیفری ارفاقی قرآنی کدام است و اساساً راهی برای استنباط چنین سیاستی از آموزه‌های قرآن کریم وجود دارد؟ ثانیاً، آیا حقوق موضوعه کنونی ظرفیت پذیرش و عملیاتی‌کردن الگوی ارفاقی قرآنی را دارد؟ در نوشتار حاضر به‌روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و تأمل در آیات قرآن، احادیث تفسیری و دیدگاه‌های مفسران، زمینه‌ها و جلوه‌های سیاست کیفری ارفاقی در قرآن کریم بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ماهیت و درجه جرم، عنصر روانی مجرم، وضعیت جسمانی، توبه و اصلاح رفتار و تحول دینی و اعتقادی مرتکب جرم، مهم‌ترین زمینه‌های قرآنی سیاست کیفری ارفاقی است. ازسوی‌دیگر کاربست حقوقیِ سازوکارهای ارفاقیِ قرآنی، مستلزم افزایش اختیارات قاضی درجهت فردی‌سازی مجازات‌ها ازطریق بازنگری در مقررات مربوط به مجازات‌های جایگزین، معافیت قضایی، عفو و به‌ویژه جهات مخففه موضوع مادّه 38 قانون مجازات اسلامی است

کلمات کلیدی