امروزه نقش مراکزخرید درشهرهای‏بزرگ در تولید سفرهای درون شهری اهمیت ویژه‏ای دارد. تلاش مطالعه حاضر بر آن است تا الگویِ سفرِ مشتریانِ مراکزخرید میدان‏جانباز(مهمترین هسته استقرار مراکزخرید در شهرمشهد) را ارزیابی کند تانشان‏دهد، حرکات مشتریان از چه الگوی زمانی-حرکتی تبعیت می‏کند؟ مطالعه ازنوع توصیفی-تحلیلی و متغیرهای تحقیق (باتکیه برمدل مفهومی) شامل 1)ویژگیهای مربوط به تولیدسفر(تعداد و طول‏سفر)، 2)شیوه‏جابجایی (خودروی‏ شخصی، عمومی، اسنپ، موتور،دوچرخه‏و...) و 3)زمان سفراست. برای‏این‏منظور، پس از مطالعات اسنادی، اقدام به جمع‏آوری داده‏های مربوطه از طریق مراجعه حضوری به مراکزخرید و تکمیل250پرسشنامه از مشتریان آنهاشد. درادامه همزمان باایجاد پایگاه اطلاعات آماری درSpss، پایگاه اطلاعات مکانی درمحیطGIS نیز تشکیل و اقدام به ژئورفرنس کردن موقعیت مشتریان برروی لایه شهرمشهد شد. سپس بااستفاده از مدلهای آماری(جداول‏متعامد) و فضایی(مرکزثقل، بیضی مسافت استاندارد و تحلیل شبکه) بررسی داده‏ها به انجام رسید. نتایج نشان دادکه مجموع سفر روزانه تولید شده توسط مشتریان معادل117250کیلومترو میانگین طول هرسفر 5.5کیلومتراست، که عمدتا توسط حمل‏ونقل‏عمومی (با35.6% سفرها)صورت می‏گیرد. همچنین پراکنش فضایی مشتریان، عدم انطباق آنها با توزیع جمعیت شهرمشهد را نشان داد. ازطرفی؛ بااینکه الگوی زمانی-حرکتی مشتریان، گرایش غالب آنها به روزهای آخر هفته را نشان داد اما نتایج مبین آن بودکه در روزهای ابتدایی و میانی هفته میانگین طول سفر مشتریان بیشتراست. همچنین درحالیکه مشتریان انتهایی هفته اغلب شامل محدوده پیرامونی مراکز خرید بودند، اما درروزهای ابتدایی و میانی هفته تمایل بیشتری از دیگر نقاط شهرمشهد به مراکز خرید مشاهده شدکه در مجموع بیانگرگستره وسیعتر مشتریان در روزهای ابتدایی و میانی هفته بود. در نهایت باید اشاره کرد الگوهای متنوع زمانی-حرکتی مشتریان، نشان از اولویتهای متفاوت آنان و وجود پیچیدگیهای سفرهای درون شهری مرتبط بااهداف تجاری است که می بایست مدنظر قرارگیرد.

کلمات کلیدی