با توجه به اینکه تصمیم‌گیری از کارکردهای عقل است هر تصمیم‌گیری، از نوع عقلانی است. اما در ادبیات این موضوع، تصمیم‌گیری عقلانی تأکید بر مراحل عمومی و منطقی در شناخت مسئله، ارائه راه‌حل‌ها و انتخاب بهترین راه‌حل با دوری از سلیقه ورزی و عواطف شخصی است، که به دلیل محدودیت‌های پیاده‏سازی آن، استفاده از رویکردهای شهودی، رضایت‏بخش و عقلانیت محدود مطرح‌شده است. درواقع محدودیت‌های تصمیم‌گیری عقلانی بیشتر مربوط به عقل است لذا باید به دنبال رویکردهایی برای جبران این نوع محدودیت‌ها بود ازجمله استفاده از آموزه‏های وحیانی است که می‌تواند عقل را در تصمیم‌گیری کمک و راهنمایی کند. پژوهش حاضر در این راستا با استفاده از روش تحقیق موضوعی به دنبال دستیابی به چهارچوب تصمیم‌گیری در قرآن کریم است. طبق روش، از آیات مربوط به تصمیم‌گیری برداشت‌های موضوعی صورت می‌گیرد. با شناخت مفهوم تصمیم‌گیری و مشورت با کارشناسان قرآنی سه کلیدواژه «عَزم»، «اِراده» و «خَیر» انتخاب شدند که 1892 آیه، آیات اصلی دربردارنده این کلیدواژه‌ها و سیاق‌های(واحدهای موضوعی) این آیات بودند. حدود ۱۵۰۰ برداشت‌ موضوعی در قالب چهل‌وپنج شاخصه تصمیم‌گیری و پس از خلاصه‌سازی 13شاخص به دست آمدند که در قالب الگوی ورودی-فرایند-خروجی جای گرفتند. ورودی الگو شاخصه‏های جمع‌آوری اطلاعات، نشانه‏های تصمیم، شناخت توانمندی‌ها و سنجش پیامدهای تصمیم هستند. فرایند این الگو استفاده از فرصت‌های تصمیم و قاطعیت در تصمیم بوده و خروجی آن پذیرش مسئولیت تصمیم و بهره فرد از نتایج تصمیم و نتایج دنیایی و آخرتی تصمیم هستند. عوامل بر این الگو وجه به نقش خدای سبحان در فرصت‌های تصمیم و احاطه بر تصمیم و همچنین رعایت منافع ذینفعان و شناخت تهدیدات و مقابله با آن‌ها هستند. این نتایج با مراجعه مستقیم به قرآن به‌دست‌آمده‌اند که می‌تواند گامی در مسیر استخراج ادبیات علوم انسانی و اجتماعی از قرآن و حرکت تربیتی و سازنده در تصمیم‏گیری افراد باشد. در ادامه پیشنهاد‌ها و بحث پژوهشی ارائه‌شده است.

کلمات کلیدی