هدفپژوهش حاضر تحلیل محتوای صلحنامه صفین بر پایه کنش گفتاری پنجگانه سرل است.از مجموعدادهها و پارهگفتارها که62 مورد است، بیشترین کنش گفتاری بهکار رفته در متن با62/26%از نوعترغیبی است که میتواند بیانگر این نکته باشد که امام(ع) از موضع قدرت و خطاب امری و یا نهی، متن را بیان نموده، تا درخواستهای خود را به مخاطبان ابالغ کند. دیگر اینکه، ایشان تمام تالش خود را از طریق امر نمودن و هشدار بهکار گرفته است تا مانع از پا گرفتن فرقه نوظهور خوارج شود؛ گرچه تمام این تالشها بیتأثیر بود و آنان از دل فتنه صفیّن شکل گرفتند.کاربرد کنشهای اعالمی که حاکی از بیان اعتقادات بوده است،23/71%را به خود اختصاص داده، و بدین معناست که امام(ع) در هر شرایطی ابایی ندارد از اینکه صراحتا ً به بیان موضع خویش پرداخته و منویات و اعتقاداتش را به گوش مخاطب برساند.بهکار گرفتن کنشهای تعهدی با بسامد72% میتواند بدین معنا باشد که متنی مانند صلحنامه که شامل دو طرف است، الزم میآید که طرفین، متعهد به رعایت قوانین و انجام اعمالی شوند که امام(ع) از این نکته غافل نمانده است.کنش اظهاری با بسامد6%کمترین کاربرد را در متن داشته است. همچنین بنابر تحلیل صورت گرفته، کنش عاطفی در متن استفادهنشده است. با توجه به سیاسی بودن متن و در بحبوحه جنگ، طبیعتا ً گوینده نمیتواند از کنشهای عاطفی استفاده کند؛ زیرا بروز احساسات همانند عصبانیت، هیجان، خوشحالی و... مانع از تقریر متنی عادالنه خواهد بود.

کلمات کلیدی