زعفران (Crocus sativus L.) یکی از محبوب‌ترین گیاهان سنتی و گران‌ترین ادویه جهان است. تولید جهانی زعفران 418 تن در سال، در 121338 هکتار برآورد شده است. این ادویه به دلیل داشتن سه ترکیب فعال زیستی اصلی: کروسین، پیکروکروسین و سافرانال برای سلامتی انسان مفید است. در سال‌های اخیر علاوه بر تحقیقات متعدد پیرامون اثرات متعدد دارویی، با توجه به کاهش تولید آن، پژوهش‌ها پیرامون عوامل مؤثر بر تولید زعفران افزایش یافته است. درنتیجه، انجام یک تحلیل بیبلیومتریک از انتشارات مذکور، این پتانسیل را دارد که بینش‌هایی در زمینه‌های مورد علاقه فعلی و روندهای بالقوه برای تحقیقات آینده به دست دهد. هدف از این پژوهش، آشکارسازی موضوعات پژوهشی حوزۀ زعفران در پایگاه WoS طی بازه زمانی 2000 تا 2023 است که با بهره‌مندی از فنون علم‌سنجی انجام شد. جامعه پژوهش حاضر شامل 3936 مقاله است. تحلیل داده‌ها و ترسیم ساختار فکری دانش نیز با استفاده از نرم‌افزارهای مجموعه R Biblioshiny و VOSviewer انجام شد. نشریه Acta Horticulturae با 216 سند منتشرشده، در انتشارات برای تحقیقات زعفران محبوب‌ترین بودند، درحالی‌که نشریه Chemistry انجمن شیمی امریکا بیشترین استناد را داشت. تجزیه و تحلیل علم‌سنجی، مولدترین کشورها را مشخص کرد و ایران با 1015 انتشارات تک کشوری (SCP)، 155 انتشارات چند کشوری (MCP) و بالاترین فراوانی 297/0 در صدر قرار داشت. بر اساس پژوهش حاضر، موضوعات تحقیقاتی پیرامون زعفران که اخیراً بیش از پیش روند شده و می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای تحقیقات نویسندگان قرار گیرد، شامل آنتی‌اکسیدان، آزمایش دوسوکور (پزشکی)، تنش اکسیداتیو، التهاب، دیابت نوع 2، اختلال افسردگی اساسی (ماژور)، آلفا آمیلاز، اسیدهای چرب می‌باشند. این مطالعه پیوند همکاری‌ها و پیشرفت‌های علمی و روندهای همکاری علمی را برجسته می‌کند و به‌عنوان مدلی برای نشان دادن جهت‌های تحقیقاتی نوظهور در حوزۀ زعفران عمل می‌کند.

کلمات کلیدی