پسته یکی از محصولات مهم کشاورزی است که صادرات آن نقش مهمی در اقتصاد ایران دارد. بیشترین سطح زیر کشت و تولید این محصول، به ترتیب مربوط به استان‌های کرمان و خراسان رضوی می‌باشد. اما در چند سال اخیر علیرغم افزایش سطح زیر کشت آن، میزان تولید این محصول کاهش یافته و تراز ایران که همیشه سرآمد تولید پسته در جهان بوده به جایگاه دوم پس از ایالات متحده آمریکا تنزل پیدا کرده است. یکی از دلایل کاهش تولید پسته، شیوع نماتدهای ریشه‌گرهی در باغات پسته می‌باشد. در مطالعه حاضر، چندین نمونه خاک و ریشه از باغات پسته استان‌های کرمان و خراسان رضوی جمع آوری شد. جمعیت‌های مختلف نماتد ریشه‌گرهی بر روی گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا خالص سازی و تکثیر شدند. شناسایی جمعیت‌ها بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی جنس ماده، نر (درصورت وجود) و لاروهای سن دوم انجام گرفت. جهت تکمیل و تایید شناسایی‌ها از روشهای ملکولی بر اساس تکثیر و توالی‌یابی نواحی ریبوزومی و میتوکندریایی نماتد ماده استفاده شد. بر این اساس، آلودگی باغات پسته به نماتد ریشه‌گرهی در این دو استان (بر اساس داده های بدست آمده از مناطق نمونه برداری شده) 73.8% بود (استان کرمان 82.22% و استان خراسان رضوی 64.1%). در استان کرمان چهار گونه نماتد ریشه‌گرهی شامل: Meloidogyne arenaria، M. cruciani، M. incognita و M. javanica که همگی متعلق به گروه نماتدهای ریشه‌گرهی گرمسیری بودند، شناسایی شدند. در استان خراسان رضوی همه گونه‌های مذکور به جز گونه M. incognita شیوع داشتند. بر اساس این بررسی، M. javanica گونه‌ی غالب نماتد ریشه‌گرهی در باغات پسته‌ی هر دو استان بود. دو گونه M. arenaria و M. cruciani برای اولین بار از باغات پسته استان خراسان رضوی گزارش شدند. بر اساس نتایج این مطالعه، گونه‌های نماتد ریشه‌گرهی در باغات پسته در حال گسترش هستند، بنابراین، اقدامات پایشی برای مدیریت و محدود کردن گسترش بیشتر آنها باید بیش از پیش انجام شود.

کلمات کلیدی