عنوان : ( نسبت سوژه و اقتدار ساختارمند در آرای آلتوسر و لاکان )
نویسندگان: پیمان زنگنه , سیدحسین اطهری , روح اله اسلامی شعبجره ,چکیده
پارادایمها، الگوهای معنایی مشترکی هستند که نوع نگرش نسبت به جهان و کردارهای اجتماعی را جهت میدهند. معمولاً از پارادایمهای چندگانهای ذیل عنوان سنت، مدرنیسم و پستمدرنیسم برای اشاره به تطورات فکری صورتگرفته در مبانی و مفروضات و نیز تتبعات اندیشهورزی در طول تاریخ استفاده میشود. یکی از مهمترین اصول این تقسیمبندی پارادایمی، تحلیل نسبت ساختار با کارگزار و تقابل و تعامل آنها بوده است. بهویژه به نظر میرسد که نسبت ساختار و کارگزار در اندیشۀ معاصر، بسی پیچیدهتر از تقسیمبندی دوگانه و ذاتگرایانه متداول و مرسوم گردیده است؛ چنانکه برای نمونه، اندیشمندان پساساختارگرا و یا الهامبخش پستمدرنی همانند «ژاک لاکان»، مباحث خود را با استفاده از تلقی ناخودآگاه آدمی بهمثابۀ ساختاری مبتنی بر زبان به پیش بردهاند. از سوی دیگر اندیشمندان قابل دستهبندی در رویکرد مدرن همچون «لویی آلتوسر» با دیدگاه ساختارگرای خود، زمینههای تردید در هویت مستقل و خودبنیاد سوژه را فراهم آوردهاند. در این نوشتار با تمرکز بر خوانشی از آرای آلتوسر و لاکان به برخی از همانندیهای دیدگاه ایشان و تبعات آن بر نسبت بین سوژه با اقتدار پرداخته میشود. یافتههای مطالعه بیانگر آن است که سوژه در فرایند تکوین خود در بستر زبان و ایدئولوژی و در نسبتی با ساختارهای اجتماعی، با همۀ نوسانها و افتو خیزهایی که داشته، دچار مرگ نشده و قدرت درکنار وجه سرکوبگر و محدودکنندۀ خویش، به برساختن سوژه نیز میپردازد. از اینرو در اندیشه آلتوسر، ضمن بسیاری از تشابهات با اندیشه لاکان، مرجعیت اقتدار، بیشتر مورد توجه است و در نگرش لاکان، سوژه، امکانهای بیشتری برای گریز از اقتدار دارد. پس آلتوسر با طرح بحث ایدئولوژی، سوژه را ذیل آن در نظر گرفته، هرچند از دید او در عرصه ایدئولوژی، امکان شکلگیری کانونهای مقاومت نیز وجود دارد. افزون بر این لاکان نیز زبان را به صورت ساختاری مسلط بر سوژه در نظر میگیرد که به کردارهایش جهت میدهد، اما متأثر از متحول بودن امر سیاسی در دیدگاه وی، نوعی وضعیت بیقراری وگریز از مرجع اقتدار در سوژه مشاهده میشود.
کلمات کلیدی
, زبان, میل, آپاراتوس, ناخودآگاه و امر واقعی. ,@article{paperid:1100140,
author = {زنگنه, پیمان and اطهری, سیدحسین and اسلامی شعبجره, روح اله},
title = {نسبت سوژه و اقتدار ساختارمند در آرای آلتوسر و لاکان},
journal = {پژوهش سیاست نظری},
year = {2024},
volume = {18},
number = {34},
month = {September},
issn = {2008-5796},
pages = {1--27},
numpages = {26},
keywords = {زبان; میل; آپاراتوس; ناخودآگاه و امر واقعی. ;},
}
%0 Journal Article
%T نسبت سوژه و اقتدار ساختارمند در آرای آلتوسر و لاکان
%A زنگنه, پیمان
%A اطهری, سیدحسین
%A اسلامی شعبجره, روح اله
%J پژوهش سیاست نظری
%@ 2008-5796
%D 2024