ازجمله مسائل مغفول در پژوهش‌های حدیثی، نگاه کارکرد شناسانه به روایات تفسیری و استنادات قرآنی اهل‌بیت (علیهم السّلام) است. غلبه ی نگاه معنا شناسانه در کنار خدشه به اعتبار سندی این‌گونه روایات زمینه‌ساز مهجور ماندن بسیاری از آن‌ها شده است. ازجمله روایاتی که می‌توانند نقش بسزایی در فرایند تفسیر قرآن کریم ایفا کنند؛ روایاتِ حاوی مدالیل مستقل از سیاق مجموعی آیات قرآن کریم (روایات مستفاد) است که در این راستا، جستار حاضر با نگاهی کارکرد شناسانه و باهدف دستیابی به ویژگی‌های این‌گونه روایات و گونه شناسی آن‌ها به روش توصیفی-تحلیلی سامان‌یافته است و بدین نتیجه دست‌یافته است که روایات مذکور دارای ویژگی هایی چون؛ «گسترش مدالیل آیات قرآنی»؛ «تعلیمی بودن»؛ «کثرت استفاضه ای»، «استنطاقی بودن» هموار کننده ی امکان نگاه کارکرد شناسانه به تراث روایی شیعه است و از سویی تأثیر الهام‌بخش این‌گونه روایات برای نگارنده بزرگ تفسیر المیزان، در معرفی یک قاعده تفسیری نقلی مهم و معتبر تحت عنوان «اعتبار و حجیت دلالی هر جمله ی تامة الإفادة یا مستقلّه قرآنی» امکان استخراج اصول و قواعد تفسیری از روایات را گوشزد می‌کند و در این میان گونه شناسی ساختاری آن‌ها امکان بازکاوی مجدد مبحث سیاق، دامنه و مراتب آن در علوم قرآنی و گونه شناسی محتوایی آن‌ها افق‌های جدیدی در تفسیر عصری قرآن کریم و امکان دستیابی به تفسیر موضوعی روایی را فرا روی همگان قرار می‌دهد.

کلمات کلیدی