هدف: در قرن بیست‌ویک، همگام با نیازهای جدید جامعه، دانشگاه نیز بایستی به خواسته­ها و انتظارات مختلف پاسخ دهد و خود را با آن­ها همگام سازد. همین حرکت آگاهانه، سبب تغییر در اهداف نهاد مذکور شده است و برای رسیدن به آن، به فرآیندهای حکمرانی جدید تن می­دهد. هدف این پژوهش احصاء تجربه کشورهای مختلف در حکمرانی آموزش عالی بوده و در این راستا، سعی شد تا از دل این تجارب، الگوهای غالب برای حکمرانی در آموزش عالی شناسایی گردد. روش: پژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش مطالعه اسنادی-کتابخانه­ای صورت گرفت. در این راستا با بهره­گیری از روش مرور روایتی، اسناد علمی در پایگاه­های اطلاعاتی گوگل اسکالر، سایتس دایرکت و وایلی مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی مطالعات علمی درباره موضوع موردنظر، 238 سند شناسایی شد. سپس 87 منبع بر اساس چکیده گزینش گردید که از این تعداد در نهایت 54 سند به صورت هدفمند و به ‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب و به روش تحلیل تفسیری مورد واکاوی قرار گرفت. یافته­ها و نتیجه­گیری: در نتیجه تحلیل محتوای تجارب حکمرانی در آموزش عالی چهار مقوله اصلی استخراج شد: الگو­های حکمرانی دانشگاهی در تجارب جهانی (الگو­های دولت­محور، خودراهبری دانشگاهی و بازار محور)، عوامل موثر بر حکمرانی آموزش عالی (عوامل زمینه­ساز بر شکل­­گیری حکمرانی دانشگاه­ها، عوامل مداخله ­گر در حکمرانی دانشگاه­ها)، نتایج و پیامدهای حکمرانی در آموزش عالی (پیامدهای فردی، محیطی، سازمانی) و دانشجویان در حکمرانی آموزش‌عالی (حوزه­های مشارکت دانشجویان و سطوح مشارکت دانشجویان). نتایج حاصل از تحلیل پژوهش‌های مرورشده نشان­ داد که در قاره آسیا می‌توان شاهد حکمرانی دولت ملی بود؛ به‌طوری‌که در این قاره، الگو­های بروکراتیک و سیاسی در اداره دانشگاه­ها بیشتر مشهود است و لایه­هایی از حمایت بازار نیز دیده می­شود. در قاره اروپا به دلیل پیشگامی در این حوزه، الگوی خودراهبری جاری و ساری است. همچنین براساس بررسی مطالعات، کشورهای آفریقایی از الگوی کنترل دولت به سمت الگوی تحت نظارت دولت حرکت کرده‌اند.

کلمات کلیدی