این پژوهش با هدف بررسی سازوکار اثرگذاری گروه‌های مرجع بر جوانان ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام انجام شده است. با استفاده از مصاحبه‌های عمیق با 30 نفر از جوانان ایرانی، مفهوم «جایگزین‌سازی» به‌عنوان مکانیسم اصلی تأثیرگذاری گروه‌های مرجع در اینستاگرام ایرانی معرفی شده است. در این فرآیند، کاربران، گروه‌ها یا شخصیت‌های مرجع را به‌عنوان جایگزینی در زندگی خود قرار می‌دهند و رفتارهایشان را با آن‌ها منطبق می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که این جایگزین‌سازی، یکپارچگی هویتی کاربران را تضعیف کرده و آن‌ها را به سمت تبعیت گزینشی از گروه‌های مرجع متنوع سوق می‌دهد. همچنین، برخلاف نظریه‌های موجود که تأیید اجتماعی هم‌گروهی‌ها را عامل اصلی تبعیت از هنجارهای گروهی می‌دانند، در اینستاگرام ایرانی تأیید اجتماعی فرد مرجع اصلی‌ترین عامل تبعیت است. این تحقیق تأثیر عمیق گروه‌های مرجع اینستاگرامی بر تغییرات اجتماعی در جامعه ایران را برجسته کرده و به نقش آن‌ها در تحولات سیاسی اشاره دارد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که رسانه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام، از طریق فرآیند جایگزین‌سازی، نقش مهمی در شکل‌دهی به هنجارها و ایده‌آل‌های اجتماعی و سیاسی در جامعه ایران ایفا می‌کنند.

کلمات کلیدی