شیوع بیماری کرم ابریشم در سال 1282ق./ 1865م. از یک‌طرف و کم‌آب بودن کشت خشخاش از دیگر سوی، سبب ترغیب کشاورزان ایران به‌ویژه منطقة خراسان به تولید این محصول پر بازده شد. این امر گذشته از آن‌که مردم زیادی را به این سم مهلکت دچار کرد؛ رونق تجارت تریاک را درپی داشت. سبزوار نیز به واسطة مزارع فراوان، به یکی از نواحی کشت خشخاش در خراسان مبدل شد. از آن‌جایی‌که تجار سبزواری سهم چشمگیری در تجارت تریاک داشتند؛ به دادوستد این محصول پرداختند ولیکن در تجارت تریاک با مشکلات و موانعی مواجه شدند. تجار نارضایتی خود از وضع موجود را که مسبب آن ادارة تحدید تریاک سبزوار بود؛ با شکایت‌های پی‌درپی نشان دادند. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای و با تکیه بر اسناد نو یافتة موجود در آرشیو سازمان اسناد کتابخانة ملی ایران، درصدد است مشکلات تجارِ تریاک در سبزوار دورة قاجار را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سبزوار در دورة قاجار با وجود صدور مجوز به برخی از تجار برای تجارت تریاک در سبزوار و دیگر نقاط ایران؛ تریاک‌های آنان را توقیف می‌کردند و یا به بهانة تقلبی بودن باندرول‌های تریاک، مال‌التجارة تجار را به مصادرة ادارة تحدید تریاک درمی‌آوردند.

کلمات کلیدی