توسعه برنامه‌های احیای قنات، با تأکید بر حفظ دانش بومی و تقویت همکاری میان کشاورزان و نهادهای مرتبط، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطالعه، اقدامات اولویت‌دار احیای قنات شناسایی و در چارچوب رهیافت آزمون انتخاب با سایر ویژگی‌های برنامه‌ای ترکیب شد. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز، پرسشنامه‌ای طراحی گردید که به برنامه‌های احیای قنات در دشت فریمان-تربت‌جام اختصاص داشت و این پرسشنامه توسط ۲۹۴ بهره‌بردار تکمیل شد. سپس، با بهره‌گیری از مدل لاجیت مختلط، تأثیر ویژگی‌های برنامه‌ای بر ترجیحات کشاورزان مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ویژگی‌های برنامه‌ای مانند کاهش بهره‌برداری از منابع آب، تغییر الگوی کشت، نظارت، امکان انصراف، مبلغ جبرانی و طول‌مدت برنامه، تأثیرات متفاوتی بر تصمیم‌گیری کشاورزان دارند. کشاورزان به برنامه‌های کوتاه مدت، با دفعات نظارت کمتر و همچنین برنامه‌هایی که دسترسی آن‌ها را به منابع آب و الگوی کشت سنتی محدود می‌کند، کمتر تمایل دارند. از طرفی، برنامه‌هایی که مبلغ جبرانی بیشتر و امکان انصراف در آن لحاظ شده است، تمایل بیشتری نشان می‌دهند. در نهایت بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از مطالعه پیشنهاداتی از جمله ارزیابی‌های پیش از اجرا با توجه به شرایط هر منطقه برای تعیین سطوح ویژگی‌ها، اعطای تسهیلات کم‌بهره به کشاورزان و تهیه گزارش‌های منظم و شفاف از نظارت و بازدیدهای دوره‌ای مطرح شد.

کلمات کلیدی