بکارگیری آنتی‌بیوتیک‌ها جهت تسهیل رشد جوجه‌های‌گوشتی همواره مورد توجه بوده اما با تجمع آن‌ها در بافت و ظهور سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، ممنوعیت مصرف آن‌ها در جیره ضروری است. پروبیوتیک‌ها با تعدیل میکروبیوتای روده جوجه، راهکاری جایگزین برای افزایش بهره‌وری صنعت طیور می‌باشند. در بررسی حاضر، 360 قطعه جوجه گوشتی به مدت 40 روز تحت تیمار با جیره‌ی حاوی پودر حاصل از لیوفلیزاسیون دو سویه‌ باسیلوس 1020G و 1630F و سویه مخمری ME1 پروبیوتیکی جداسازی شده از مواد‌غذایی تخمیری، با غلظت CFU/kg 108 قرار گرفته و پارامترهای مرتبط با رشد، سیستم ایمنی و فیزیولوژیکی آن‌ها سنجیده شد. از منظر مؤلفه‌های رشدی، بین گروه‌های مختلف آزمایشی و تیمار کنترل تفاوت معناداری مشاهده نشد. در پارامترهای ایمونولوژیکی، بیشترین تعداد گلبول قرمزو سفید، هموگلوبین، هماتوکریت و مونوسیت در سویه ME1 و بیشترین تعداد لنفوسیت در سویه 1020G مشاهده شد. کمترین مقدارنسبت هتروفیل به لنفوسیت (فاکتور شاخص التهاب) و بیشترین تیتر آنتی‌بادی ضد نیوکاسل در سویه 1630F و بالا‌ترین میزان اینترلوکین 10 سرم، بعنوان فاکتور ضدالتهابی، در تیمار با سویه 1020G مشاهده شد. از منظر پارامترهای فیزیولوژیکی، بیشترین وزن طحال و بورس بعنوان اندام‌های لنفاوی در تیمار 1020G و بیشترین ارتفاع و عرض پرز ژژنوم در تیمار ME1 بود. عمده اثرگذاری سویه‌های مذکورمرتبط با عوامل ایمنولوژیکی بوده که نشانگر مداخلات در مکانیسم‌های دفاعی است و آن‌ها را جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک‌ها قرار می‌دهد. عدم تاثیر معنادار در مؤلفه‌های رشدی را می‌توان به نبود چالشی ‌بیماری‌زا در محیط که می‌توانست مبین اثرگذاری سویه‌های مذکور بر توان تولیدی با تعدیل واکنش‌های دفاعی و التهاب باشد، نسبت داد.

کلمات کلیدی