طرح‏واره‏ های تصویری به‏ عنوان بازنمایی ‏های ذهنی محسوب می‏ شوند که الگوهای اصلی برای درک روابط مفهومی را شکل می‏ دهند. انسان طرح‏واره‏ های تصویری را بر پایه تعامل شرایط و وضعیت جسمانی خود نسبت به جهان در ذهن بازنمایی می‏ کند و سپس با جامعه و مخاطب خود به اشتراک می‏ گذارد. شاهنامۀ فردوسی یکی از آثار فاخر، حماسی و اسطوره‏ ای در ادبیات زبان فارسی است که مفاهیم ارزشمند فرهنگی، اجتماعی و به‏ طورکلی انسانی را منتقل و عینی‏ سازی می‏ کند و بازنمایی طرح‏واره‏ های تصویری در آن بر مفهوم‏ سازی معانی تاثیر‏گذار است. شخصیت ‏های گوناگونی در شاهنامه ایفای نقش می ‏کنند که هر کدام نمادی از ویژگی‏ های مختلف بشر را بازنمایی می‏ کنند. در میان داستان‏ های تأثیرگذار در شاهنامۀ فردوسی، «داستان بیژن و منیژه» با رویدادهایی همراه است که می‏ تواند بازنمایی، مفهوم‏ سازی و به‏ طورخاص طرح‏واره‏ سازی از مفاهیم زندگی انسان باشد. براین‏ اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی بازنمایی انواع طرح‏واره ‏های تصویری شامل طرح‏واره‏ تصویری حجمی، طرح‏واره‏ تصویری حرکتی و طرح‏واره‏ تصویری قدرتی براساس الگوی جانسون (1987) در «داستان بیژن و منیژه» شاهنامۀ فردوسی است. نتایج تحلیل داده‏ ها نشان داد تفاوت معناداری (0/05>p) بین بازنمایی طرح‏واره ‏های‏ تصویری در «داستان بیژن و منیژه» وجود دارد. به‏ طورخاص، مهم‏ترین یافته‏ پژوهش حاضر این است که طرح‏واره تصویری حرکتی طرح‏واره غالب در «داستان بیژن و منیژه» است که مفهوم حرکت و پویایی در زندگی را بازنمایی می ‏کند.

کلمات کلیدی