هدف از پژوهش حاضر این است که باتوجه به اشراف خداوند به ساختارهای وجودی انسان، مؤلفه‌های مفهومی استعداد از قرآن کریم استخراج شده و تعریفی جامع و متفاوت از آن ارائه شود. برای این منظور تک‌ تک واژگان قرآن کریم به‌روش تحلیل مضمون استقرا شده و شبکه ­ای از واژگان مرتبط با مفهوم استعداد شکل گرفت. درنهایت این شبکه واژگان با چینشی منطقی کنار هم قرار گرفته و تعریف جامعی از استعداد پدید آمد. جامعه مطالعاتی، تمام آیات مرتبط با استعداد در قرآ­ن کریم است و همه آیاتی که به‌ نحوی مرتبط با استعداد بودند، به‌عنوان نمونه بررسی شدند. یافته ­ها نشان می‌دهد تعریف به‌دست آمده از قرآن کریم، تفاوت منحصر به فردی با سایر تعاریف استعداد داشته که از آن جمله می­ توان به نگاه کل‌نگرانه قرآن به انسان، چند مؤلفه‌ای و فرایندی بودن، جهت‌مندی و هم‌راستایی آن با خداوند صاحب فضل و ماهیت اجتماعی و مسئولیت‌آور بودن استعداد اشاره کرد. به‌این‌ترتیب به‌واسطه نگاه کل­نگرانه و جامع قرآن به انسان می ­توان ادعا کرد که نقص و محدودیت سایر نظریه ­ها ـ که هرکدام از زاویه­ ای به انسان نگاه می­ کنند ـ، در این تعریف مشهود نبوده و همچنین فرایندی بودن آن می­ تواند همزمان اشاراتی نیز به گام ­های ایجاد و شکوفایی استعداد در انسان داشته باشد.

کلمات کلیدی