عنوان : ( ﺗﺤﻠﯿﻞ پﺴﻮﻧﺪﻫﺎی–انی–ایی–ال زﺑﺎن ﻓﺎرسی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻮاژه ﺷﻨﺎﺧتی )
نویسندگان: زهرا حسن پوران , شهلا شریفی ,
Full Textچکیده
ﻫﺪف ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ،ﺗﺤﻠﯿﻞ چﻨﺪﻣﻌﻨﺎﯾی ِ ﺳﻪ پﺴﻮﻧﺪ»اﻧی–اﯾی و–ال«در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳی ﺑﺎ روﯾکﺮد ﺳﺎﺧﺘﻮاژه ﺳﺎﺧﺘی اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ، در چﺎرچﻮب ﻧﻈﺮﯾۀ ﺳﺎﺧﺘﻮاژة ﺳﺎﺧﺘی ﺑﻮی )2010،2016( ﺻﻮرت ﻣیگﯿﺮدکﻪرﯾﺸﻪ در ﻣکﺘﺐ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳیﺷﻨﺎﺧﺘیو ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﻈﺮﯾۀ دﺳﺘﻮر ﺷﻨﺎﺧﺘی )ﻻﻧگﺎکﺮ،2008،2009( دارد.در روﯾکﺮد ﺳﺎﺧﺘﻮاژة ﺳﺎﺧﺘی ﺑﻮی )2010،2016(، واژگﺎن زﺑﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟۀ»ﺳﺎﺧﺖ«ﻫﺎﯾیﻫﺴﺘﻨﺪ کﻪ ﯾک ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﻬﻢ در ﺑﺮرﺳی ﺳﺎﺧﺘﻮاژی آﻧﻬﺎ، ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ. وﻧﺪﻫﺎی اﺷﺘﻘﺎﻗی زﺑﺎن ﻓﺎرﺳیکﻪ ﺷﺎﻣﻞ پﺴﻮﻧﺪ و پﯿﺸﻮﻧﺪ ﻣیﺷﻮﻧﺪ و پﺮﺗﻌﺪاد ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﻮﺑی ﺑﺮای اﻓﺰودن ﻣﻌﺎﻧی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ کﻞ ﺳﺎﺧﺖو اﯾﺠﺎد ﯾک واژة ﻣﺸﺘﻖ دارﻧﺪ.دادهﻫﺎی پژوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻓﺮﻫﻨگ ﻓﺎرﺳی زاﻧﺴﻮ )کﺸﺎﻧی،1372( اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪهاﻧﺪ. ﺑﺮای ﺑﺮرﺳی چﻨﺪﻣﻌﻨﺎﯾی اﯾﻦ پﺴﻮﻧﺪﻫﺎ، اﺑﺘﺪا ﻃﺮحوارهﻫﺎ وزﯾﺮ ﻃﺮحوارهﻫﺎیﺳﺎﺧﺘی ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ واژهﻫﺎی ﺣﺎوی ﺳﻪ پﺴﻮﻧﺪ ﯾﺎدﺷﺪه را ﻣﺸﺨﺺکﺮده، ﺳپﺲ ﺷﺒکۀ چﻨﺪﻣﻌﻨﺎﯾی آﻧﻬﺎ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ. ﺑﺮرﺳی دادهﻫﺎی پژوﻫﺶ ﻧﺸﺎنداد کﻪ واژهﻫﺎی ﺣﺎوی ﻫﺮ ﯾک از اﯾﻦ ﺳﻪ پﺴﻮﻧﺪ اﺷﺘﻘﺎﻗی کﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﺎﯾی ﺑﺎ ﻫﻢﺗﻔﺎوتو ﻣﻮﺟﺐ چﻨﺪﻣﻌﻨﺎﯾی پﺴﻮﻧﺪﻫﺎی ﻧﺎمﺑﺮده ﺷﺪهاﻧﺪ، درواﻗﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﻃﺮحوارهﻫﺎ وزﯾﺮﻃﺮحوارهﻫﺎیﻣﺘﻔﺎوﺗی ﻫﺴﺘﻨﺪ کﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺻﻮری و ﻣﻌﻨﺎﯾی ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ پژوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣیدﻫﺪ کﻪ در پﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺷﺒکﻪ ﻃﺮحوارهای پﺴﻮﻧﺪ»-اﻧی«، پﻨﺞزﯾﺮﻃﺮحوارهﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺮار دارد کﻪ دو ﻣﻮرد از آﻧﻬﺎدارایپﺎﯾۀ اﺳﻤی اﺳﺖ. دوزﯾﺮ ﻃﺮحوارةﺑﻌﺪی پﺎﯾۀ ﺣﺮف اﺿﺎﻓﻪای دارﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ،زﯾﺮ ﻃﺮحوارةآﺧﺮ دارای پﺎﯾۀ ﺻﻔﺘیاﺳﺖ. در پﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺷﺒکﻪ ﻃﺮحوارهای پﺴﻮﻧﺪ»-ال«، چﻬﺎرزﯾﺮ ﻃﺮحوارهوﺟﻮد دارد کﻪ پﺎﯾﻪﻫﺎی آﻧﻬﺎ از ﻣﻘﻮﻟﻪ اﺳﻢ، ﺻﻔﺖ ﯾﺎ ﺳﺘﺎک ﺣﺎل ﻓﻌﻞ اﺳﺖ. اﯾﻦ در ﺣﺎﻟی اﺳﺖ کﻪ پﺴﻮﻧﺪ»-اﯾی«ﺗﻨﻬﺎ دوزﯾﺮ ﻃﺮحوارهدارد کﻪ ﯾکی دارای پﺎﯾۀ اﺳﻤی و دﯾگﺮی دارای پﺎﯾۀ ﺻﻔﺘی اﺳﺖ.ﺑﺮ اﺳﺎسﻧﻈﺮﯾۀ ﺳﺎﺧﺘﻮاژة ﺳﺎﺧﺘی ﺑﻮی )2010،2016(، چﻨﺪﻣﻌﻨﺎﯾی اﯾﻦ پﺴﻮﻧﺪﻫﺎ را ﻧﻤیﺗﻮان در ﺳﻄﺢ واژهﻫﺎی ﻋﯿﻨیﺗﺒﯿﯿﻦﻧﻤﻮد؛ ﺑﻠکﻪ اﯾﻦ چﻨﺪﻣﻌﻨﺎﯾی را ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘی داﻧﺴﺖ کﻪ اﻧﺘﺰاﻋیﺗﺮ از واژهﻫﺎی ﻋﯿﻨی زﺑان هستند
کلمات کلیدی
, صرف ساختی, پسوند, طرحواره شناختی
@article{paperid:1102133,
author = {حسن پوران, زهرا and شریفی, شهلا},
title = {ﺗﺤﻠﯿﻞ پﺴﻮﻧﺪﻫﺎی–انی–ایی–ال زﺑﺎن ﻓﺎرسی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻮاژه ﺷﻨﺎﺧتی},
journal = {پژوهشهای زبانی},
year = {2025},
volume = {15},
number = {2},
month = {January},
issn = {2251-9289},
pages = {71--98},
numpages = {27},
keywords = {صرف ساختی، پسوند، طرحواره شناختی},
}
%0 Journal Article
%T ﺗﺤﻠﯿﻞ پﺴﻮﻧﺪﻫﺎی–انی–ایی–ال زﺑﺎن ﻓﺎرسی ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﺧﺘﻮاژه ﺷﻨﺎﺧتی
%A حسن پوران, زهرا
%A شریفی, شهلا
%J پژوهشهای زبانی
%@ 2251-9289
%D 2025
