زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی تری‌پلوئید با ۲۴ کروموزوم بوده که به دلیل خصوصیات غذایی و دارویی ویژه در سطح جهانی مورد توجه قرار دارد. این گیاه به طور طبیعی فاقد تولید مثل جنسی بوده و تنها از طریق تکثیر غیرجنسی با استفاده از بنه‌های مادری تکثیر می‌شود. این روش، در کنار مزایای خود، چالش‌هایی مانند کاهش تنوع ژنتیکی و آلودگی به عوامل بیماری‌زا را نیز به همراه دارد. در این تحقیق، شش توده‌‌ زعفران از مناطق مختلف استان های خراسان رضوی و خراسان جنوبی (شامل گناباد، کدکن، کاشمر، تربت جام، نیشابور و فردوس) جمع‌آوری و در مطالعه ای مزرعه ای طی چهار سال در شرایط مدیریت کشاورزی اکولوژیک مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر سن، توده‌‌ و برهمکنش آن‌ها بر صفات مختلف زعفران مانند تعداد گل، عملکرد گل و عملکرد کلاله خشک معنی‌دار بود. توده‌‌‌های نیشابور، گناباد و فردوس به طور قابل توجهی از نظر عملکرد برتر بودند، در حالی که توده‌‌‌های کدکن و تربت جام عملکرد غیرقابل قبولی داشتند. این نتایج نشان‌دهنده تفاوت در توده‌‌های زعفران و تأثیر قابل توجه شرایط محیطی بر عملکرد بوده و اهمیت انتخاب توده‌‌‌های پرمحصول سازگار با شرایط اقلیمی برای افزایش عملکرد را تأیید می نماید. در نهایت، این تحقیق بر لزوم بررسی و تحقیقات بیشتر برای دستیابی به توده‌‌‌های برتر و افزایش عملکرد زعفران در ایران تأکید دارد. انتخاب توده‌های برتر می‌تواند به افزایش کیفیت و بهبود عملکرد، معرفی بنه های مقاوم به آفات و بیماری‌ها و کاهش نیاز به کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها در راستای حصول اهداف کشاورزی پایدار منجر شود.

کلمات کلیدی