مقدمه و بیان مساله: مفصل مچ پا یکی از پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین مفاصل بدن انسان است که شامل استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و کپسول مفصلی می‌باشد. این مفصل نقش اساسی در حفظ ثبات، انتقال نیرو و تسهیل حرکت پا ایفا می‌کند. مچ پا به گونه‌ای تکامل یافته است که توانایی تحمل وزن بدن را دارد و حرکات پویا مانند راه‌رفتن، دویدن و تغییر جهت‌های ناگهانی را ممکن می‌سازد. با وجود این ساختار پیچیده، مچ پا یکی از مفاصل مستعد آسیب‌دیدگی است، به ویژه در فعالیت‌های ورزشی. آسیب‌های مرتبط با مچ پا، به‌خصوص پیچ‌خوردگی‌های جانبی، می‌توانند به شدت بر عملکرد فرد تأثیر بگذارند. این نوع آسیب‌ها نه تنها موجب کاهش توانایی حرکتی می‌شوند بلکه در صورت درمان نامناسب می‌توانند منجر به ناپایداری مزمن مچ پا و افزایش خطر آسیب‌های مجدد گردند. در ورزش‌های رزمی، به دلیل ماهیت حرکات سریع و تغییر جهت‌های ناگهانی، شیوع پیچ‌خوردگی مچ پا به طور قابل‌توجهی بالاست. این مسئله در رشته‌هایی مانند تکواندو، کاراته و جودو که نیازمند ثبات و تعادل پویا هستند، بیشتر مشاهده می‌شود و تأثیر مستقیم بر عملکرد ورزشی ورزشکاران دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهند که 86% از کاراته‌کاران حرفه‌ای در طول تمرین یا مسابقه آسیب‌های مچ پا را تجربه کرده‌اند که عمدتاً ناشی از چرخش ناگهانی پا و ضربه زدن به حریف است. از این رو، شناسایی دقیق عوامل مؤثر در بروز پیچ‌خوردگی مچ پا، به ویژه در ورزشکاران رزمی، برای تدوین راهبردهای پیشگیری و توانبخشی اهمیت بسزایی دارد. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف مرور ادبیات موجود درباره عوامل موثر در بروز پیچ‌خوردگی مچ پا در ورزشکاران حرفه‌ای رشته‌های رزمی انجام شده است. این مطالعه تلاش دارد تا با بررسی شواهد علمی موجود، راهبردهای پیشگیرانه و عملی مؤثری برای کاهش شیوع این نوع آسیب‌ها و عوارض ناشی از آن ارائه دهد روش تحقیق:. این پژوهش با هدف مرور ادبیات موجود درباره عوامل مؤثر در بروز پیچ‌خوردگی مچ پا در ورزشکاران حرفه‌ای رشته‌های رزمی انجام شده است. مقالات از ژانویه 2014 تا ژانویه 2025 در پایگاه‌های داده علمی مانند PubMed، ScienceDirect و Google Scholar جستجو شدند. واژگان کلیدی شامل \\\"پیچ‌خوردگی مچ پا\\\"، \\\"عوامل خطرزای آسیب\\\"، \\\"هنرهای رزمی\\\" و \\\"پیشگیری از آسیب\\\" بودند. استراتژی جستجو به گونه‌ای طراحی شد که مطالعات مرتبط با ورزشکاران حرفه‌ای هنرهای رزمی را شامل شود. یافته‌های تحقیق: بر اساس تحلیل 16 مقاله مروری، عوامل موثر در بروز پیچ‌خوردگی مچ پا به دو دسته عوامل خطرزای داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. عوامل داخلی شامل آسیب‌دیدگی‌های قبلی، تفاوت‌های ساختاری در پا و مچ پا، شلی رباط‌ها و مفاصل، ضعف یا عدم تعادل قدرت عضلانی، محدودیت یا افزایش غیرطبیعی دامنه حرکتی، خستگی عضلانی، نقص در کنترل عصبی-عضلانی و اختلال در تعادل و حس عمقی است. یکی از نکات مهمی که در این تحلیل به آن اشاره شده، نقش جنسیت است. نرخ تقریبی پیچ‌خوردگی مچ پا در زنان نسبت به مردان بالاتر است (۱۳.۶در مقابل ۶.۹۴ پیچ‌خوردگی مچ پا در هر 1000 ساعت تمرین یا مسابقه گزارش شده است). یافته‌ها نشان می‌دهند زنان به دلیل تفاوت‌های آناتومیکی، بیومکانیکی و هورمونی، نسبت به مردان در معرض خطر بیشتری برای آسیب‌های مچ پا، به‌ویژه پیچ‌خوردگی جانبی پا، قرار دارند. در مقابل، عوامل خارجی نظیر استفاده از سطوح نامناسب مانند تشک‌های غیراستاندارد، تمرین با پای برهنه، سطح رقابت، کیفیت و نوع کفش، شرایط محیطی و سطح زمین تمرین یا مسابقه می باشند. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که متخصصان حوزه سلامت و ورزش باید بر طراحی و اجرای راهکارهای آموزشی هدفمند تمرکز کنند تا به طور مؤثر به پیشگیری و مدیریت عوامل مؤثر در بروز آسیب‌های مچ پا بپردازند. این راهکارها شامل آموزش‌های دقیق درباره روش‌های صحیح اجرای مهارت‌های ورزشی، ارتقای آگاهی ورزشکاران نسبت به عوامل مؤثر در بروز آسیب‌ها، اجرای تمرینات تقویتی و تعادلی و استفاده از تجهیزات حمایتی مانند مچ‌بند هستند. پیشنهادات کاربردی: با توجه به نتایج این پژوهش، ضروری است مربیان و متخصصان ورزشی از برنامه‌های هدفمند پیشگیری از آسیب‌ها استفاده کنند تا خطرات ناشی از پیچ‌خوردگی مچ پا را کاهش دهند. این برنامه‌ها باید شامل آموزش‌های تخصصی در زمینه اجرای تکنیک‌های صحیح، تقویت عضلات مچ پا و استفاده از تجهیزات حمایتی مناسب باشند.

کلمات کلیدی