چکیده: ارزیابی و مدیریت تنوع زیستی در بخش کشاورزی به منظور حفظ و احیای منابع طبیعی در جهت کشاورزی پایدار ضروری است. از ابزارهای اصلی برای ارزیابی تنوع زیستی، شاخص‌های تنوع زیستی هستند که می‌توانند به‌صورت کمی و کیفی وضعیت زیستی یک اکوسیستم را توصیف کنند. این شاخص‌ها به ما امکان می‌دهند نه تنها میزان و الگوی تنوع گونه‌ها را تعیین کنیم بلکه به درک بهتری از چگونگی عملکرد بوم‏نظام‏ها نیز دست یابیم. برای بررسی تنوع زیستی گیاهان زراعی و باغی در شهرستان جیرفت از داده‏های سطح زیر کشت پنج ساله (1396-1400) استفاده شد. از شاخص‏های غنای گونه‏ای، شانون-وینر، سیمپسون، مارگالف، منهینیک و برگر-پارکر برای بررسی گروه‏های گیاهان باغی، سبزی و صیفی، علوفه‏ای، غلات، گلخانه‏ای، حبوبات و گیاهان روغنی استفاده شد. نتایج نشان داد از نظر شاخص مارگالف بیشترین مقدار مربوط به گروه سبزی و صیفی (5/1) بود که به دلیل غنای گونه‏ای بیشتر در این گروه و کمترین شاخص مارگالف مربوط به گروه گیاهان روغنی (38/0) بود. شاخص سیمپسون از 45/0 در گیاهان گلخانه‏ای تا 76/0 در سبزی و صیفی متغیر بود. دلیل کم بودن تنوع در کشت‏های گلخانه‏ای غالبیت گیاه خیار با سطح زیر کشت 4/925 هکتار بود. در‏صورتی که در سبزی و صیفی تخصیص زمین به گیاهان از غالبیت تک‏گونه‏ای کمتری برخوردار بود. این غالبیت در گیاهان باغی و حبوبات به‏ترتیب با غالبیت گونه‏های پرتقال و نخود مشهود بود. گروه‏های سبزی و صیفی، غلات و گیاهان علوفه‏ای به‏ترتیب با شاخص‏های 7/1، 26/1 و 18/1 دارای شاخص شانون-وینر بالاتری نسبت به سایر گروه‏ها بودند. این شاخص در گروه سبزی و صیفی به دلیل تعداد بالای گیاهان و در دو گروه دیگر به دلیل توزیع نسبتا مناسب زمین بین گیاهان گروه بود.

کلمات کلیدی