یکی از دغدغه‌های موجود در میان بسیاری از صاحب ‌نظران و مدیران اصلاح و بهبود نظام آموزش و پرورش کشور چه در سطح آموزش عمومی و چه در سطح آموزش عالی است. در این زمینه نیز افراد بسیاری پژوهش‌هایی را انجام داده‌اند که در آن یا به نقد نظام آموزشی کشور پرداخته‌اند یا نظام‌هایی را پیشنهاد داده‌اند که بسیاری از آنها بر مبنای پژوهش‌های غربی بوده است. ظاهراً یکی از دلایل این امر نیز وارداتی بودن نظام آموزشی کشور است. این پژوهش‌ها معمولاً بدون استفاده مانده‌اند زیرا که نقد نشده‌اند و گفتگویی پیرامون آنها شکل نگرفته است. از این ‌رو، هنوز برای این پرسش که دانشگاه‌های ما باید چگونه باشند؟ پاسخی از طرف دانشگاهیان وجود ندارد. در ساختارشکنی دانشگاه، ژاک دریدا به «دانشگاه بدون شرط» به معنای عدم ‎تأثر از شرایط سیاسی و اجتماعی می‌رسد. «دانشگاه بدون شرط» دانشگاهی است که علوم انسانی مدرن، آن را در مرکز توجهات بنیادی خود قرار می‌دهد، بایستی «بدون شرط» باشد؛ یعنی دانش نامشروط و مطلق که هرگز قابل ‏دریافت نیست؛ بلکه برعکس امری بالقوه است. البته، همان‌گونه که ملاحظه خواهیم کرد خود دریدا اذعان می‌کند که «دانشگاه بدون شرط، در واقع، وجود ندارد». در اثری دیگر، به نقد سیاست ‌گذاری در نظام آموزشی کشور با استفاده از قلمروزدایی ژیل دلوز پردخته شده است. در واقع نویسنده در نقد نظام تربیتی کشور مدعی است که مبناگرایی در گفتمان سیاستگذاری نظام تربیتی مانع از ایجاد خلاقیت در دانش آموزان می‌شود. در این مقاله، به مطالعه و نقد پژوهش‌های انجام شده بر مبنای اندیشه‌های ژاک دریدا در آثار مصباحیان (1388) و (1398)؛ و اندیشه‌های ژیل دلوز در اثر سجادی (1399) خواهیم پرداخت.

کلمات کلیدی