گفتمان کاوی از دانش های نوینی است که در علوم اجتماعی مطرح شده و هدف آن واکاوی منطق حاکم بر زبان و گفتار است. گفتاری که حامل اندیشه بشر و مافوق بشر بوده و در پی آن فرهنگ، سنت، آداب و حقوق جوامع شکل می گیرد. با توجه به نقش دانش فقه در حوزه قانون گذاری و سیاس تگذاری های حکومت هایی که خاستگاه دینی دارند، شناخت گفتمان های حاکم بر این دانش امری ضروری است؛ چه بسا چالش های حقوق اسلامی دوران معاصر که رویاروی مدرنیته قرار گرفته است در این واکاوی مناشیء خویش را شناسد و بتواند برای آن چاره جویی نماید. این نوشتار با روش تحلیلی و توصیفی به مطالعه موردی قوامیت زوج که از مباحث جدی حقوق خانواده است پرداخته، گفتمان های فقهی را که منجر به خوانش های متعدد از جایگاه زوج در خانواده می گردد، شناسایی کرده و سپس به نقاط مثبت و منفی آن پرداخته است تا تفسیری مطابق با نگاه جهان معاصر به انسان از زاویه گفتمان های فقهی ارائه گردد. بی گمان انسان امروز، با توجه به رویشی که در نظام های تربیتی معاصر ارائه گردیده است، تکلیف پذیری مطلق و رابطه رییس و زیردست را به ویژه در فضای خانواده که مهد تربیت از طریق روابط معقول و عاطفی است، پذیرا نیست، از این رو ضمن تفاوت جایگاه زوج و زوجه باید واژگانی دیگر را جایگزین ریاست نمود که نگاه مقاصدی در گفتمان مقاصد شریعت در فقه بازتاب آن است.

کلمات کلیدی