در روی کرد معرفتی ابن سینا، تنها شهود عقلانی کاربرد دارد و نمیتوان از معرفت عرفانی و شهود قلبی در اندیشۀ وی سخن گفت. شیخ الرئیس هدف نهایی معرفت و سعادت را شناخت عقلی و علمی، و اتصال به عقل فعال میدانست که مبتنیبر عقل نظری و شهود عقلانی بود؛ اما در مشرب ملاصدرا برخی حقایق متعالی به کمک عقل نظری، قابل فهم نیستند؛ بلکه با استمداد از کشف وشهود و فرارَوی از طور عقل و به واسطۀ علم حضوری دریافت می شوند. در ای ن نوشتار، موافقان با تفکر عرفانی بوعلی را به دو دسته تقسیم کرده ایم: در یک گروه، سنت گرایانی همچون سید حسین نصر، هانری کربن و غالم حسین ابراهیمی دینانی قرار دارند که ازمنظر سنتی- تاریخی و اندیشۀ رازوَرزی اسلامی - ایرانی و فلسفۀ مشرقی، با استناد به برخی آثار ابنسینا وی را زمینه ساز تفکر عرفانی درحوزۀ فلسف ۀ اسالمی میدانند. گروه دوم، برخی محققان متأخر هستند که میکوشند با تکیه بر نظام معرفت شناسی و علمالنفس شیخالرئیس نشان دهند ای ن فیلسوف دو چهره دارد؛ سپس تلاش می کنند ابن سینای اشراقی- عرفانی را از ابن سینای مشائی تمایز بخشند. در ادامه، ضمن مقایسۀ تفکر ابن سینا و ملاصدرا درحوزۀ معرفت شهودی نشان خواهیم داد هردو دیدگاه، خطا هستند و اگر بوعلی در آثار خویش از عرفان و عرفا سخن گفته، صرفاً ازمنظر عقلی و فلسفۀ عرفان بوده و او از ابتدا تا انتها از سبک معرفتی مشائی خویش عدول نکرده است.

کلمات کلیدی