طنز انگلیسی و طنز فارسی قابلیتهای فراوانی در نقدهای اجتماعی و بازتاب وقایع تاریخی خود داشتهاند. اگرچه آبشخور اصلی این طنزها و منشاء شکلگیری آنها تفاوت ّ هایی با هم دارند اما ّت و سرشت آنها یکسان و غایت هر کدام اصالح جوامع بشری بوده است. پژوهش حاضر با ماهی استفاده از روشی توصیفی-کیفی و با تکیه بر مطالعات تطبیقی و رویکردی میانرشتهای و با نظر به مکتب آمریکایی و روسی درصدد بررسی این دو گونۀ ادبی و شناخت شباهتها و تفاوتهای ّر از هم بودهاند و گاهی این روح آنها میباشد. ادبیات جهان در سرزمینهای مختلف گاهی متاث ّر مستقیم آنها را در ِ مشترک بشریت بوده که توانسته آثار ادبی را به هم نزدیک و فارغ از تاثیروتاث یک ظرف قرار ِ دهد. در این پژوهش، ژانر ادبی طنز مبنای اصلی بحث است تا در پرتو آن دو دورۀ طالیی طنزنویسی در ایران و انگلستان، یعنی دورۀ نئوکالسیک و عصر مشروطه، مقایسه و بررسی شوند. نتایج این پژوهش نشان می ِ دهد که طنز دورۀ نئوکالسیک انگلستان در سدههای هفدهم و هجدهم میالدی ادامۀ ِ طنز ّ دوران باستان خاصه روم و طنزنویسان شهیر آن سرزمین، و نیز همراه با ظهور روزنامهنگاری و نثرنویسی در عصر خردگرایی بوده است، درحالیکه طنز در عصر مشروطۀ ایران ِ در اوایل سدۀ بیستم میالدی حاصل بیداری اجتماعی و همچنین رونق مطبوعات آن دوران میباشد. عالوهبراین، به نظر میآید طنز انگلیسی از انسجام ساختاری و محتوایی بیشتری نسبت به همتای فارسی خود برخوردار بوده است؛ زیرا که طنز در ممالک اروپایی فراخور تغییرات سیاسی ِ و اجتماعی خود بعد از عصر ُ ر ّ نسانس که طی ِ آن بیداری ادبی-فرهنگی بزرگی در ّ آن قاره روی ّ داد، به تشخصو استقالل کاملتری دست یافت. در بخش پایانی این پژوهش دو نمونه از طنزهای ِ انگلیسی و فارسی به بحثوبررسی گذاشته شده است: پیشنهادی کوچک اثر جاناتان سوئیفت منثور )۱۶۶۷-۱۷۴۵ م.( و »دروساالشیاء« از مجموعۀ چرندوپرند علیاکبر دهخدا )۱۲۵۹-۱۳۳۴ ش.(.

کلمات کلیدی