مجمع‌النّوادر مجموعه‌ای‌ است از حکایات فارسی و گاه عربی که ملک‌القضات صدر جهان فیض‌اللّه بنیانی/بنبانی، از صاحب‌منصبان حکومت گجرات، آن را در سال 903ق. نوشته و به محمودشاه بیگرّا، پادشاه گجرات (حکـ .863 – 917)، پیشکش کرده است. مؤلّف حکایات را از منابع مختلف فارسی و عربی گردآورده و با افزودن دیده‌ها و شنیده‌های خود، کتاب را در یک مقدمه، چهل فصل و یک خاتمه تدوین کرده است. از این اثر شش نسخه شناسایی شده که چهار نسخۀ آن به دست آمده است. یکی نسخۀ محفوظ در کتابخانۀ دانشگاه پنجاب است که در 930ق. کتابت شده و قدیمی‌ترین نسخه‌ای است که دستیاب شده است؛ دیگری نسخۀ کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی است که احتمالًا در قرن 11یا 12ق. کتابت شده؛ سومی نسخۀ محفوظ در کتابخانۀ آصفیۀ هند که تاریخ کتابت آن احتمالًا قرن 12یا 13ق. است و چهارمی نسخۀ کتابخانۀ نورعثمانیۀ ترکیه که تاریخ کتابت آن1025ق. است. در این مقاله ضمن بررسی محتوایی و ساختاری کتاب، مؤلّف اثر و دیگر آثار او، منابعش در تألیف کتاب، مهدی الیه، محل تألیف و دستنویس‌های اثر معرفی شده‌اند.

کلمات کلیدی