دریاچه‌ها و تالاب‌های خشک‌شده منبع اصلی طوفان‌های گرد و غبار در مناطق خشک و نیمه‌خشک هستند و رطوبت خاک عامل مهم بر تولید و شدت این حوادث گرد و غبار است. این مطالعه به بررسی رابطه بین رطوبت خاک، سطح آب تالاب جازموریان و انتشار گرد و غبار در جنوب شرقی ایران پرداخته است. با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای، تصاویر لندست، مودیس و سنتینل، و همچنین داده‌های رطوبت خاک از ماهواره SMAP، تغییرات سطح آب تالاب و رطوبت خاک در بازه زمانی ۱۹۸۵ تا ۲۰۲۳ تحلیل شد. داده های گرد و غبار با استفاده از تصاویر متئوست و داده های هواشناسی ایستگاههای منطقه مشخص شد. نتایج نشان داد که کاهش سطح آب تالاب جازموریان به دلیل خشکسالی‌های مکرر، کاهش منابع آبی منجر به افزایش قابل توجه طوفان‌های گرد و غبار در منطقه شده است. رطوبت خاک نیز به عنوان یک عامل کلیدی در کنترل گرد و غبار شناسایی شد، به‌طوری که افزایش رطوبت خاک، به ویژه در فصل بهار، باعث کاهش انتشار گرد و غبار می‌شود. بررسی‌ها نشان داد که بین سطح آب تالاب، بارندگی و رطوبت خاک با میزان گرد و غبار ارتباط معکوس و معنی‌داری وجود دارد. در سال‌های پرآبی، میزان گرد و غبار به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما مناطق اطراف تالاب همچنان به عنوان منشأ گرد و غبار فعال باقی می‌مانند و این نشان می دهد که مناطق اطراف تالاب به عنوان مشنا گرد و غبار خیلی تحت تاثیر آی تالاب نمی باشند. خشکی طولانی‌مدت و کاهش منابع آبی باعث تشدید طوفان‌های گرد و غبار و و در نتیجه تأثیرات منفی بر سلامت انسان و محیط زیست می شود. بنابراین نیاز به استراتژی‌های مدیریتی پایدار، از جمله مدیریت منابع آب، احیای اکوسیستم برای کاهش اثرات طوفان‌های گرد و غبار ضروری می باشد.

کلمات کلیدی